De Kerk

Buitengewoon invloedrijk beschavingsinstituut

- belangrijkste medium voor overdracht antieke cultuur, met toevoeging christelijke waarden die op vele punten dwars ingingen tegen die van de oudheid

- bepaalde principes: tegen slavernij, willekeurige doding, verdediging spirituele waarden boven materiële, armoede boven rijkdom, zwakke boven machtige, naastenliefde,…

→ ondanks dat de praktijk zich vaak verwijderde v. deze principes wist men steeds de juiste boodschap opnieuw op te vatten en uit te dragen

→ slavernij verdween, machthebbers konden geen willekeurig geweld toepassen

Scheiding Kerk – Staat

- institutionele scheiding Kerk-staat groeide langzaam

- kreeg vorm in de tweezwaardenleer

- luidde een novum in de wereldgeschiedenis in à doorbraken die elders in de wereld geen kans hadden gehad:

* autonome vormen v. rationaliteit op gebieden v. religie, bestuur, economisch handelen & wetenschappelijk denken

* ó ook soms in bepaalde periode bij de Islam maar hier ontbrak hiërarchische stand v. geestelijken

* bij Azteken & Chinezen bleven deze sferen in een theocratie verenigd zodat innovaties op 1 vlak steeds werden afgeremd door overwegingen v. andere aard