Confessionele identiteiten

3.1 RELIGIO VINCULUM SOCIETATIS

 eerste decennia vd Reformatie: periode van grote religieuze opwinding en verwarring

• revolutionaire ideeën van al dan niet theologisch geschoolde denkers
• experimenteren met kerkorganisatie
• gewone mensen op zoek naar nieuwe vormen van spiritualiteit
• veel onduidelijkheid omtrent deze of gene leer en de inhoud ervan

 verandering vanaf 1560:

• Concilie van Trente schiep klaarheid op de doctrine vd Rooms-katholieke kerk
• Goed georganiseerd karakter vd calvinisten hield de Reformatie consolideren in Europa
• 1555: Godsdienstvrede van Augsburg: compromis voor eindeloze reeks van religieuze conflicten
• Church of England kreeg onder Elisabeth I een vaste vorm met een unieke combinatie van middeleeuwse katholieke instellingen en een calvinistische doctrine

 een religieuze confessie kenmerkt zich door

• eigen instellingen
• heldere doctrine
• nadrukkelijk omschreven lidmaatschap (geloofsbelijdenis! )
  • lutheranen: Augsburgse Confessie
  • anglicanen: Book of Common Prayer & Thirty-Nine Articles
  • gereformeerden: Heidelbergse catechismus
  • katholieken: Professio fidei tridentina
• sacramenten

 gevolgen vd confessionalisering

• ontwikkeling van de verschillende religieuze culturen
• weinig onderling contact tussen mensen met verschillende confessionele achtergrond (vb. Zelden interconfessionele huwelijken)
• structurele parallellen:
  • nadruk op belang vd rechte leer
  • bekommernis om een goede opleiding vd clerus
  • ontwikkeling van gelijkaardige instrumenten voor propaganda en censuur
• vroegmoderne confessionalisering was onlosmakelijk verbonden met het staatsvormingsproces en de modernisering