Bespreek kort de verschillende ‘blikken’ van waaruit men jongeren kan ‘bestuderen’: als leerkracht, als sociaal-cultureel werker, als trendwatcher voor bedrijven etc.

De jeugd is al een tijdje een volwaardige economische klasse, waaromheen industrieën zijn gebouwd. Jongeren zijn echter geen willoze pionnen van de markt, maar hebben eigen waarden, keuzes en voorkeuren. Vormen van consumptie bepalen echter toch vaak de identiteit van de jongere. Bij het vormen van identiteiten en lifestyles speelt de peergroup een zeer grote rol. Jongeren staan ook in het midden van de culturele revolutie qua digitalisering. Ook situeren veel jeugdculturen zich binnen de digitale wereld. Ze kennen een belangrijke verschuiving rond kennis en vaardigheden (geen e-mail maar MySpace). Ze leren deze computervaardigheden ook veel sneller aan. Elk perspectief dat men wil vastleggen over een subcultuur of de jeugd, faalt echter omdat deze steeds in beweging is en er altijd iets nieuws ontstaat.

De geletterdheid van jongeren wordt vaak omgeschreven in termen van een tekort (geen kennis van de traditie), een afwijkend gedrag (geen respect) en een opstand (gebrek aan goede wil). Hierdoor komt er een scheiding tussen de schoolcultuur en de leefwereld van jongeren. Er ontstaan gemarginaliseerde groepen die ongeletterd en cultuurloos zijn. Maar jongeren verwerven vaak veel meer vormen van geletterdheden dan men denkt. Ze leren digitale geletterdheden aan die inspelen op maatschappelijke ontwikkelingen. Ze leren via de mediacultuur de wereld exploreren en creëren hun eigen ruimte.

We moeten naar leerlingen kijken via leerlinggerichtheid, uitgaan of aansluiten bij wat anderen al kennen en kunnen in het onderwijs en respect hebben voor de cultuur van de anderen in het sociaal werk en ontwikkelingssamenwerking. Je moet aandacht hebben in de jeugdculturen, maar ook aandacht voor de veranderende cultuur. Het onderzoek naar trends kan in het onderwijs een plaats krijgen. Dit als onderzoek enerzijds en reflectie op de eigen en andermans cultuur anderzijds. Je kan bijvoorbeeld een onderzoek doen naar nieuwe jeugdculturen en dan zoeken naar manieren om dit te integreren in het onderwijs.

Als leerkracht zie je zo de verschillende heersende subculturen en dat verschillende interesses voor leerlingen kunnen leiden tot zingeving. Toch merk je dat vandaag de dag deze manier van lesgeven nog niet wordt gehanteerd. Leerkrachten tonen geen interesse, hebben geen tijd of de competenties ervoor niet. Tijd en competentie kan worden opgelost door de les te laten geven door de leerlingen zelf. Ook leerkrachten leren zo iets bij. Het is ook via het extra aandacht geven aan de leerling dat je buitengesloten jongeren (gemarginaliseerde) terug kan betrekken binnen het onderwijs. Je geeft de jongere een identiteit en zekere trots aan. Educatief zie je hierdoor ook hoe jongeren buiten de schoolmuren leren (zelf dingen opzoeken, elkaar vragen, digitale cultuur, skaten, taggen). Jeugdculturen zijn dus niet zinloos amusant en je leert er wel degelijk iets van. Je creëert er je identiteit, leert experimenteren en je construeert een sociale positie en ruimte.

Aandacht voor deze jeugdculturen mag ook niet kritiekloos verlopen want ze worden erg beïnvloed door de commercie. Ze zijn een onderdeel van de consumptiemaatschappij waarbij codes gebruikt worden om anderen op basis van economisch en symbolisch kapitaal uit te sluiten. Hierdoor ontstaan ook trendwatchers voor de commercie. Het is de taak van het onderwijs om ogen open te houden voor gemarginaliseerde subculturen.