Algemene Conclusie

1. Religie heeft in deze grootscheepse strijd voor de katholieke kerk een mobiliserende rol kunnen spelen
2. Toch was ze niet doorslaggevend, want daarvoor ontbrak het zowel aan islamitische als aan christelijke en zelfs katholieke zijde te duidelijk aan solidariteit
3. concrete resultaat van deze episode:

* definitieve aftakeling van het Byzantijnse rijk enerzijds

* westers systeem van autonome machtssferen voor religie, staatsmacht en markteconomie, inclusief zijn twee vormen van kolonisatie (plantages en handelsposten) dat werelddominant werd.