Gorbatsjov zorgde in 1985 voor het in gang zetten van politieke en economische hervormingen in de USSR: glasnost (openheid) en peristrojka (hervormingen).
door gematigde beleid kunnen zich bevrijden uit de Sovjet-Unie zowel op economisch als militair vlak.
In 1991 mislukte staatsgreep uiteenvallen van Sovjet-Unie.
Gorbatsjov neemt ontslag Sovjet-Unie houdt op met bestaan.
De 15 republieken werden nu onafhankelijk transitieproblematiek
dit gebeurt in 5 stappen:
- Macro-economische stabilisatie.
Alle landen gingen over van een planeconomie naar ene markteconomie. Reeds hiervoor werden ze geteisterd met economische problemen. Tijdens de overgang was er dan nog eens sprake van een hyperinflatie en een laag BNP. De eerste doelstellingen waren dus stabilisatie van het BNP en het bestrijden van de begrotingstekorten die inflatie als gevolg hadden.
- Privatisering van de economie.
Alle productiemiddelen begaan een overgang van de staat naar private eigendom. Als deze in private handen zijn heeft dit enkel positieve invloed op de economie. Private ondernemingen dragen meer zorg van de productiemiddelen en investeren deze beter.
Aantal belangrijke keuzes:
- eerst herstructureren van bedrijven en dan verkopen of eerst privatiseren en dan herstructureren?`
- verkopen voor geld, of gratis verspreiden?
- …
- Liberalisering van de economie.
Dit impliceert dat men van een totale controle van de overheid moet overgaan tot de liberalisering van alle economische activiteiten, van de buitenlandse handel en de vrije loon- en prijsvorming. Marktprijzen, gevormd door vraag en aanbod zijn essentieel voor het bekomen van het economisch evenwicht. Dit zorgt ervoor dat ondernemerschap bevordert wordt, maar er ontstaat ook buitenlands concurrentie.
- Opbouwen van nieuw juridisch systeem aangepast aan de vrijemarkteconomie.
Nieuwe grondwet is noodzakelijk anders ontstaat er wild kapitalisme (wet van de sterkste). Bv. eigendomsrecht, vennootschapsrecht, concurrentiewetgeving,…
Hiernaast moet er ook aandacht geschonken worden aan de sociale en milieu wetgeving. Tevens is het stimuleren van ondernemen, het garanderen van vrij toetreding tot de markt en afbouwen van monopolies belangrijk.
- Opbouwen van nieuwe marktgerichte instituties. (van al dan niet bestaande)
Bv. de banken: zij moeten het betalingsverkeer efficiënt en veilig uitvoeren, kredietverleningen ontlenen en toewijzen aan kredietwaardige ondernemingen en financiële discipline afdwingen bij de marktpartijen.
Er zijn controles nodig om risico’s te vermijden.
Er is tevens een onafhankelijke centrale bank die het chartale geld creëert en min of meer de monetaire politiek bepaalt.
De rol van de staat wordt ook tot een minimum herleid net als de subsidies. Budgettaire middelen komen steeds meer uit een goed georganiseerd belastingsysteem.
De staat moet wel nog steeds zorgen voor een minimum aan orde, veiligheid en rechtszekerheid.
De gezinnen en bedrijven moeten dan ook voor de eerste keer autonoom beginnen werken en zijn niet meer afhankelijk van de staat
In de praktijk gebeurt dit niet echt volgens deze fasen, men moet kiezen uit 2 methodes:
Een graduele overgang of big bang shocktherapie. Bij de big bang therapie gaat men voor een direct privatisering van alles (bv. Rusland) en hoopte men dat de bedrijven de werkloosheid zouden verhelpen, terwijl bij de graduele overgang eerst alles wordt geherstructureerd vooraleer men volledig op privatisering overschakelt.(bv. Polen)
Door de verschillende uitslagen van de transities, is er bij de achterblijvers steeds minder begrip te bespeuren. De politieke steun voor het hervormingsprogramma neemt sterk af.
De voorstanders van de hervorming moeten dan ook tijdens de verkiezing afstand doen van hun plaats voor hervormde communistische partijen.
