- Noord- en Midden – Italië: hoog ontwikkelde stedelijke samenleving
- Scandinavië, Centraal- en Oost – Europa: primitieve landbouwers en nomaden
= ‘die Ungleichzeitigkeit des Gleichzeitigen’ = het naast elkaar bestaan op hetzelfde moment van samenlevingen op verschillende ontwikkelingsniveaus
>>> interactie zorgt voor dynamiek !
Onderscheid tussen bijna uitsluitend agrarische vroege ME en geürbaniseerde en gecommercialiseerde late ME, met de X – XI als omslagperiode (‘volle ME)
Kiezen voor overgangen en processen van diepgaande verandering waarbij alle aspecten van de samenleving erdoor worden beïnvloed.
- Urbanisatie en staatsvorming
- Koningsschap en parlement: nieuwe invulling van de functie en de verhouding tot andere machten
- Handelskapitalisme en bankwezen
- Religie en geweten: hangt sterk samen met christendom en heeft een verrijkende invloed (cf. schuldcultuur in
christenheid – schaamtecultuur in Japan)
- Universiteiten en rationeel – empirisch denken
- Taalgebieden: ontwikkeling volkstalen
- Literatuur: ontstaan nieuwe genres
