Europa

- Pestepidemieën à 1/3 bevolking sterft

- Geestelijke leiders: schisma

- Verovering van Byzantium door Turken

- Onderlinge oorlogen van koningen

- Massale opstanden

Mongools rijk

- Van Kaukasus tot Indus

- Dood van despoot in 1405 en einde van Mongoolse terreur

Chinese keizerrijk

- Even groot als Europa

- 1 miljoen inwoners

- Zeer productieve landbouw

- Hoog ontwikkeld bestuurssysteem

- Grote technische en organisatorische capaciteiten

- Handels- en ontdekkingsreizen

- XIII: gebroeders Vivaldi steken straat van Gibraltar over

- 1492: Columbus ontdekt Amerika

- Vgl. met expansiedrift van de Vikingen

economische en culturele contact- en transitozone door

- de grotere rijkdom

- ontwikkelingspotentieel

- uitwisseling tussen christenen en moslims

Begrip ‘Middeleeuwen’ heeft alleen betekenis in een Europese context, maar het geografisch Europa is niet het beste ruimtelijk kader.

Bv: voor schrijvende clerus waren de grenzen die van de christelijkheid (maar hiermee was de noordpoolcirkel of het Oeral nog bijlange niet bereikt)