Vroeger

barbaarse invallers deden alles om zich van de autochtone bevolking af te zonderen en wel op 3 manieren:

1) verbieden gemengde huwelijken

2) doorvoeren van het beginsel van rechtspersonaliteit (= het beginsel om elke etnische groep of sociale categorie binnen een staatkundig geheel volgens haar eigen recht te behandelen)

3) arianisme

Nu: twijfels

Segregatie

- aanwijzingen voor bewust nagestreefde segregatie zijn eerder schaars

- gedurende korte tijd na de overname van de macht in een gebied was segregatie een optie, die ingegeven was door de wens om de beloning van hun krijgers te garanderen en op een permanente leest te schoeien, niet door politiek van apartheid.

Integratie

- Bewijzen integratie talrijker

- invallers en autochtone populaties archeologisch moeilijk uit elkaar te houden = bewijs van snelle accumulatie

- daarnaast gaven de invallers bijna overal hun eigen taal op (uitz.: invallers in Engeland, de Franken, …)

- men had ook mengzones waar beide talen naast elkaar bleven bestaan.

=> huidige taalgrenzen van West-Europa gaan grosso modo terug naar de tijd vh einde vd volksverhuizingperiode.

Visigoten

507

- Nederlaag tegen Clovis

- gedwongen om het grootste van Zuid – Gallië op te geven

Spanje

- Slaagden er in hun macht over het hele Iberisch schiereiland effectief te maken

- Werkwijze: * militaire successen

* overgang van arianisme naar katholicisme

- Abrupt einde van het rijk in 711: overrompeling van een Arabisch leger

Belang van Noord – Afrika

- Rijke landbouwgronden (Tunesië)

- Omvangrijke vloot van transportschepen

- In handen van de Vandalen

- Verschillende pogingen van Oost – Romeinse keizers om dit gebied in handen te krijgen

- Vandalenrijk: grote interne zwakheid

Ostrogoten in Italië

Variae

= verzameling staatsdocumenten, aangelegd door Cassiodorus in de nadagen van Odovakar

Uit de Variae blijkt:

- Theodorik: dictatoriaal, zo Romeins mogelijk bewind voeren in Italië => medewerking van Romeinse aristocraten is onontbeerlijk

- In ruil: Italië beschermen door 2 open landtoegangen te veroveren

- Ineenstorting van het rijk na dood Theodorik > aspiraties van Justianus om Italië daadwerkelijk terug bij het Romeinse Rijk te voegen

- Gotisch oorlogen van Justianus = ramp voor Italië

Langobarden in Italië

Vroegere historici

Werden heel slecht afgeschilderd: Langobarden waren onbedorven woeste barbaren, die nauwelijks in aanraking waren geweest met de (Romeinse) beschaving en echte integratie met de inheemse bevolking was nooit gebeurd.

Realiteit

- Versmolten met Italiaanse bevolking

- Grote reikwijdte van Langobardische recht

- Noord – Italië : stedelijke samenleving

- Hertogen belast met het beheer van de koninklijke domeinen en publieke inkomsten (ambt werd al spoedig erfelijk)

Opgang van het Frankenrijk

Clovis

- machtsbasis te Doornik

- in 507 versloeg hij de Visigoten waardoor hij Aquitanië verkreeg

- schakelde rivaliserende Frankische koninkrijkjes uit

Clovis’ opvolgers

- annexeerden het Bourgondische rijk

- andere rijkjes werden in enige vorm van afhankelijkheid gedwongen

- vorming van Frankische satellietrijkjes (Alemannen, Bavarii en Thuringi) dat gepaard ging met de aanstelling van een Frankische of autochtone Frankisch-gezinde hertog

- soms afhankelijkheid beperkt tot jaarlijkse tribuutbetaling

=> korte fasen van sterke Frankische invloed wisselden elkaar af met langere perioden van feitelijke autonomie

Volkeren in noord – oosten van Francia

tweeslachtige houding:

- Enerzijds waren ze een bedreiging

- anderzijds fungeerden ze als menselijke buffer tussen Francia en de Slavische Wende en als menselijk reservoir voor de formatie van Oost-Frankische legers.

Groot – Brittannië

Beeld GB omstreeks 500:

Angelen en Saksen

- waren als foederati binnengekomen(begin 5^de eeuw)

- vermengden zich met de Romano – Britse bevolking

- Angelen en de Saksen hebben hun taal kunnen opleggen dankzij hun overwicht. Vele delen GB buiten bereik van Angelsaksische vestiging

Wales en Schotland

- vele kleine koninkrijkjes die elkaar voortdurend beoorloogden waaruit 7 grotere eenheden( Essex, Sussex, Wessex, Kent, East-Anglia, Mercia en Northumbria) ontstonden

- Mercia had grootste importantie want gedurende lange periodes erkenden de andere 6 de suprematie althans in naam

- bekendste koning van Mercia is Offa. Hij liet nieuwe munten slaan, wetten verzamelen en optekenen + een aarden wal optrekken op de grens van Mercia en Wales (Offa’s Dyke). Offa onderhield intensieve contacten met het hof van Karel de Grote

Chiefdoms

= ‘hoofdmanschappen’  vorming lokale elites die hun machtspositie desnoods met geweld verdedigen

- Beschikken over gewapende volgelingen aan bondgenoten die ze aan zich binden dmv materiële gunsten

- Verondersteld regelmatige oorlogsbuit / agrarische overschotten

- Oorlogsbuit / overschotten worden omgezet in prestigegoederen

- Vervaardiging prestigegoederen vereist economische specialisatie

Gefolgschaften = Comitatus

= gewapende gevolgen van barbaarse krijgsheren

Comitatus – Clientela

- Beiden een relatie tussen een leider en volgelingen met wederzijdse verplichtingen en verwachtingen

- Verschil in omvang en functie

- Clientela: * zeer uitgebreid

* erfelijk karakter

* politieke positie van de leider versterken

- Comitatus: * status van volgeling = begerenswaardige positie

* op basis van fysieke kracht en wapenbeheersing

* paste in proces van militarisering van de noordelijke barbaarse wereld

Vechtmachines??

Niet noodzakelijk!

Voorbeeld: Toen de barbaarse koning Chnodomarius tijdens een veldslag van zijn paard viel en niet meer overeind kon komen, gooide zijn comitatus van 200 krijgers die hem trouw hadden gezworen tot in de dood, er het bijltje bij neer en werden waarschijnlijk opgenomen in de Romeinse legioenen

Koningschap

In het westelijk deel van het Romeinse rijk vormden de nieuwe barbaarse overheersers overal koninkrijken en daarmee is het koningschap de dominante staatsvorm van middeleeuws Europa geworden.

Romeinse inbreng

- Barbaarse leiders keken op naar de Romeinen en probeerden alles te imiteren

- Leiders zagen erkenning als legitimering van hun macht

- Koningen zoals Theodorik en Clovis gaven er voortdurend blijk van dat ze naar eigen beleving deel uitmaakten van de Romeinse orde

Romeinen en barbaarse leiders

Romeinen deden er alles aan om barbaarse leiders te vriend te houden

- Verlening van eervolle titels (patricius)

- Verlening van hoge militaire rangen (magister)

- Toespelingen maken op hun glansrijke voorgeslacht (bv: Franken van Trojaanse oorsprong, net als de Romeinen)

Christelijk

- Koningen werden graag voorgesteld als herders aan wie hun volk als een kudde schapen was toevertrouwd.

- belangrijkste taak koning = behoeden van zijn onderdanen voor zonden waardoor de eeuwige redding van hun ziel in gevaar kwam

>>> koning mocht in tegenstelling tot de geestelijkheid met harde hand optreden

- koning moest toonbeeld van christelijke deugdzaamheid zijn: princeps religiosus (“godsdienstige vorst”)

- religieuze machtslegitimatie

Opvolging: twee tendensen

- erfopvolging en dynastievorming

* instemming van de betrokkenen (vader, koningin – moeder, ooms…) is onontbeerlijk

* koninkrijken zijn deelbaar (cf. Merovingische rijken)

- electie door de belangrijkste aristocraten

Gemeenschappelijk kenmerk

Barbaren waren altijd minderheden die zich in een onbekend gebied vestigden

Soorten vestiging

- Verschansen in versterkte centrumplaatsen, van waaruit ze de autochtone grootgrondbezitters trachten te terroriseren

- Vestigen in oude Romeinse steden waar het belastingstelsel nog intact was en nog belastingen ontvangen (ging altijd over in Landnahme: gebiedsoccupatie)

- Kolonisatie als drijfveer