Waren er in het Midden-Oosten zelf tijdens 11^e eeuw ontwikkelingen die latere westerse invasies kunnen verklaren en rechtvaardigen? Werden christenen of hun heilige plaatsen daar ernstig belaagd? Was het Heilige Graf werkelijk bedreigd?

- De Islam probeerde in oorsprong geen andere godsdienst te zijn dan het joden- of christendom (erkenden hen als ‘volkeren van het boek’)

- Onderworpen niet-moslims genoten contractuele gastvrijheid (dhimma): garandeerde persoonlijke vrijheid + bescherming van goederen en erediensten.

- In deze gebieden heerste geen eenduidige religieuze situatie van dominerende moslims en onderworpen christenen. (Veel etnische, taalkundige en culturele verschillen).

- Van segregatie of gettovorming was geen sprake: Veel joodse en christenlijke gemeenschappen hadden moslims als bevrijders begroet.

Westerlingen nemen het initiatief over in de contacten met het veel verder ontwikkelde Oosten, reeds voor de kruistochten.

= andere vorm van diezelfde expansiebeweging

IX – X

- Italiaanse handelaars uit Amalfi profiteren van contacten met moslimlanden

- Onttrekken zich van Byzantium’s gezag en handelen op eigen initiatief met het Fatimidenrijk in Egypte.

Venetië

= groeikern voor handelsbetrekkingen tussen Italië en de oostelijke Middellandse

- Erkende wel nog de Byzantijnse suprematie

- in ruil voor maritieme steun tegen de Normandiërs verkrijgen ze vanaf 1082 exclusieve privileges van vrijhandel zonder enige tolheffing in heel Byzantium.

Pisa en Genua

- succesvolle vlootactie in 1088 tegen kapers in Tunesië, die achteraf gezegend werd door de Paus

- typeert de toenemende agressieve houding van de katholieke kerk tegen moslims.

→ Deel van groeiende West-Europese bevolking trok oostwaarts in schaars bevolkte Duitse Rijken verder in Slavisch gebied

→ was in feite pure in bezit name van land en werd halverwege de 13^e eeuw voorgesteld als kruistocht tegen heidense Slaven.