Item gefilterd op datum: december 2012

synoniem voor gedachtegoed gepropageerd door aanhangers algemene systeemtheorie (altijd sprake van wederzijdse beïnvloeding, of het nu gaat om biologische processen, psychopathologische stoornissen, relaties tussen individuen of internationale betrekkingen) Naast algemene systeemtheorie heeft systeembenadering psychopathologisch gedrag begrippen ontleend cybernetica en informatietheorie (gaan allemaal uit van circulaire causaliteit)

• Nieuw wetenschappelijk paradigma en bevrijding van reductionistische model (verschijnselen verklaren in termen van oorzaken en gevolgen)
• Kritiek, door circulaire causaliteit hooguit relaties beschrijven en geen toetsbare hypothesen en voorspellingen mogelijk.

bepaalde beginsituatie kan tot verschillende eindtoestanden leiden (maakt zoeken naar verklaringen minder relevant)

verschijnsel kan gevolg zijn van geheel verschillende begintoestanden en andersom

onafgebroken informatieover-dracht binnen en tussen systeem en omgeving (eigen functioneren bijstellen):

• Positieve-feedbackprocessen veranderingsgericht; bevorderen afwijkingen van het bestaande evenwicht in het gezin.
• Negatieve-feedbackprocessen behoud of herstel status-quo; remmen veranderingsprocessen af.

In specifieke situatie vaak beiden te herkennen.

• herstellen evenwicht treden in werking als interne evenwicht verstoord dreigt te raken. Systeem geen statisch geheel, voortdurend aanpassen aan interne en externe veranderingen. Negatief effect mogelijk:
  • Rigide vasthouden bestaande interactiepatronen, Bureaucratisch
  • Extreem ruime limiet hanteren, evenwicht niet meer of met moeite herstellen

Oftewel corrigerende mechanisme treden overdreven snel of te laat op.

• evenwicht binnen gezin (ondanks veranderingen in omgeving en van individuele gezinsleden) door interactiepatronen (regels, niet expliciet, die bepalen welk gedrag gebruikelijk of toegestaan is) constant of binnen grenzen te houden
• Homeostase, dynamisch of glijdend evenwicht, wordt aangepast aan veranderende omstandigheden; nieuw bereikt evenwicht kan heel anders zijn dan het oude.

• A kan zowel oorzaak als gevolg zijn van B
• Analyse onderdelen van verschijnsel leveren onvoldoende inzicht op in functioneren van complexe geheel.

(systeembenadering) afwijkend gedrag geen individuele stoornis maar intermenselijk probleem (interactie individu/sociale omgeving):

• Net als psychoanalyse, oorsprong in klinische praktijk.
• Algemene systeemtheorie, systeem is samenhangend geheel objecten en relaties tussen die objecten (reactie op reductionisme, eenduidige relatie tussen oorzaken en gevolgen).
• Bijwerkingen individuele behandeling (patiëntsubstitutie/terugval patiënt) verklaren door individu te zien als onderdeel van gezinssysteem te kunnen verklaren.
• Geheel is meer dan som der delen en syteem heeft doorlaatbare grenzen (uitwis-seling met omgeving). Syteem bestaat uit subsystemen en tegelijkertijd is het onderdeel van grotere systemen (verandering in deel systeem of in relatie tussen delen heeft invloed op functioneren van andere delen systeem en systeem als geheel)
• Gedrag van elk gezinslid is afhankelijk van en beïnvloedt gedrag van andere gezins-leden: (wederzijdse beïnvloeding.)

opleiding psycholoog, behavioristische traditie, concludeerde dat behavioristische dierpsychologie en ook psychoanalyse tekort schoot. Deze theorieën over menselijke beperkingen, gingen voorbij aan rijkdom menselijke mogelijkheden.

(bezwaar tegen wat ze niet bestudeerden) Hij formuleerde positieve motivatietheorie die tekorten en vooral ook uitzonderlijke grote prestaties kon verklaren.

Maslow bekend door hiërarchie van motieven tot handelen:

• Aantal basisbehoeften (aangeboren) die gedrag (aangeleerd) motiveren en sturen
• Doorgaans streven naar behoeften hoger niveau, als lagere (gedeeltelijk) vervuld zijn
• Hoe lager behoeften in hiërarchie hoe sterker behoeften (top vaak niet bereikt, is het minst sterk en gemakkelijk afgeremd door ongunstige omgevingsfactoren)
• Geeft aan wat er gebeurd bij slagen maar ook bij niet slagen:
  • Veiligheidsbehoefte sterkst bij kinderen maar ook bij neurotische volwassenen (bovenmatige behoefte aan structuur)
  • Onvermogen bevredigen saamhorigheid/liefde is belangrijke oorzaak emotionele problemen
  • Niet voldoen aan competentie en erkenning dan gevoelens minderwaardigheid en hulpeloosheid
  • Persoonlijke vermogens niet volledig gebruiken, terwijl overige behoeften in voldoende mate zijn vervuld, zou rusteloosheid en frustratie tot gevolg.

Kritiek:

• Niet iedereen gedraagt zich volgens hierarchie (volgorde niet voor iedereen dezelfde)
• Prioriteit van verschillende behoeften kan veranderen
• Vooral zelfverwezenlijking hoogstaande personen (Albert Schweitzer en Abraham Lincoln) zo hoopte hij meer te weten te komen over hogere, specifiek menselijke kwaliteiten. Duidelijke reactie op behaviorisme, bestudeerden vooral eenvoudig menselijk gedrag, naar analogie (ratten) Theorie kreeg zo elitair aspect.

Positieve psychologie (seligman), geïnspireerd door Rogers en Maslow, doel is sterke punten te stimuleren en verder uitbouwen, wil met nadruk sterke kanten aanvulling zijn op betsaande (klinische) psychologie:

• Empirische inslag (in tegenstelling tot andere humanistische theorieën) hierdoor zijn ideeën en methoden goed toetsbaar en classificatiesysteem ontwikkeld (zou aanvulling moeten worden DSM-IV TR)
• Interventies blijken behoorlijk effectief te zijn en kan bijdrage leveren aan preventie (stimuleren sterke eigenschappen buffer ter bescherming tegen psychopathologie) en behandeling psychopathologie (toepassingen in therapie nu vaak geschaard onder niet-specifieke effecten)

KRITIEK: Tyranny of the positive attitude kan onbedoelde negatieve gevolgen hebben. Door negatieve emoties als problematisch te zien (dus vermijden) en dat diegene die niet gelukkig zijn (vele met psychische stoornis) zelf verantwoordelijk worden gehouden of zichzelf verwijten maken in dat opzicht.

Slotbeschouwing

Rogeriaanse therapeuten, laatste jaren ook meer aandacht voor psychopathologie.

Tegenwoordig zijn cliëntgerichte benaderingen dikwijls combinatie van Rogeriaanse opvattingen en ideeën uit andere benaderingen binnen de (klinische) psychologie (bijvoorbeeld cognitieve psychologie, systeemtheorie en gedragtheoretische opvattingen)