Item gefilterd op datum: december 2012

als 2 (of meer) gezinsleden subsysteem vormen voor realiseren gemeenschappelijk doel

gezin is voortdurend veranderend sociaal systeem (aanpassen aan interne externe veranderingen) met 2 hoofd-taken: (1) waarborgen continuïteit gezinssysteem (2) bevorderen ontwikkeling individuele gezinsleden.

Gezinsstructuur regels die ten grondslag liggen aan interactiepatronen in gezin.

Niet expliciete richtlijnen voor gedrag gezinsleden, maar impliciete gedragsregels die te herkennen zijn in manier waarop gezinsleden met elkaar omgaan.

Gezinssysteem bestaat uit subsystemen, op basis van functies, taken, leeftijd, generatie, sekse, interesse. Ieder gezinslid is deel diverse subsystemen in gezin en daarbuiten)

In goed functionerend gezin zijn grenzen tussen subsystemen in gezin en tussen gezin en buitenwereld (1) duidelijk (2) flexibel (om aanpassing mogelijk te maken).

(double bind) zijn allerlei verschillende definities gegeven.

Volgens Watzlawick (1967) heeft een dubbele binding drie essentiële kenmerken:

• 2 of meer personen hebben relatie die voor ten minste een van hen erg belangrijk is.
• Er is sprake van paradoxale boodschap (gebod dat overtreden moet worden om te worden opgevolgd)
• Het voor ontvanger niet mogelijk is zich aan situatie te onttrekken of commentaar te leveren op paradoxale karakter bericht, omdat men zich in ondergeschikte positie bevindt, of omdat men aanvoelt dat er iets niet klopt, zonder precies te kunnen aangeven wat.

Kwalijke gevolgen vooral te verwachten in sterke complementaire betrekkingen, waarbij degene die de ondergeschikte positie inneemt, het bevel ontvangt.

Pogingen concept dubbele binding te operationaliseren en te onderzoeken niet gelukt maar negatieve effect double-blind achtige verschijnselen niet onderschatten.

Incongruente communicatie komt geregeld voor, echte dubbele bindingen lijken zeldzaam.

Opvatting, interactiepatronen kunnen invloed hebben op ontstaan en beloop psychische stoornissen, sinds beginjaren communicatietheorie ïnspiratie geweest voor doen van onderzoek naar a.o.: (1) affectieve stijl (o.a. mate van kritiek, overbetrokkenheid, het induceren van schuldgevoelens), (2) communication deviance (verwarrend taalgebruik en onvermogen van gezinsleden om de aandacht bij een gespreksonderwerp te houden) (3) expressed emotions (EE; de mate van negatieve kritiek, vijandigheid, verbetrokkenheid)

Ondanks kritiek interessante bevindingen opgeleverd over relatie tussen communicatie-patronen en gezinsklimaat enerzijds en individuele pathologie anderzijds

2 Structurele gezinstherapie, grondlegger psychiater Minuchin werkte met kinderen uit achterstandsbuurten (ontwikkelde therapeutisch programma voor hele gezin) Net als communicatietheorie meer gericht op huidige functioneren dan op mogelijke oorzaken problemen in verleden.

discrepanties binnen of tussen communicatiekanalen.

via diverse kanalen ontvangen informatie bevat geen ernstige tegenstrijdigheden, de bedoeling van zender dikwijls zonder veel moeite vast te stellen.

• verschillende posities innemen en andersoortige berichten uitwisselen (komen voort uit context (ouder,kind) of zelf vormen):
  • Gebaseerd op ongelijkheid: geen gelijksoortige maar aanvullende gedragingen.
  • 1 heeft leidende positie en ander volgzame positie. (niet hetzelfde als sterk/zwak)
  • “folie a deux”, extreme vorm pathologische complementaire relatie. Psychotische stoornis waarbij 2 mensen zelfde waandenkbeelden hebben. Dominante met waan heeft zoveel invloed op ondergeschikte dat deze dezelfde waan ontwikkelt.
  • Gevaar van verstarring (conflicten vaak minder openlijk) verschil steeds groter

Communiceren via verschillende communicatiekanalen:

• Verbaal niveau: woorden
• Non-verbaal niveau:
  • Vocaal niveau; Toon, bepaald volume en specifieke stembuigingen
  • Visueel niveau, Gezichtsuitdrukking, houding, afstand tot ander en gebaren

• gelijke posities in interactie en gelijksoortige boodschappen:
  • Zelfde status, streven naar zo gering mogelijke onderlinge verschillen
  • Gedrag van de ene gevolg door soortgelijk gedrag ander
  • Wederzijds respect echter door competitie-element gevaar voor machtstrijd met als gevolg interpunctieproblematiek. Vaak ruzies volgens gelijk patroon maar steeds andere aanleiding.

aard relatie bepaald door interpunctie die men aan interactie toekent. (Interpunctie, aanbrengen van ‘leestekens’ in communicatiestroom)

• Hoewel communicatie circulair proces is (voortdurende uitwisseling boodschappen) is men geneigd daarin oorzaak-gevolgrelaties te onderscheiden (er impliciet van uitgaan dat er maar 1 werkelijkheid is zoals je die zelf waarneemt)
• Verschil van mening over oorzaak en gevolg (interpunctieproblematiek) vormt bron conflicten tussen mensen, met de karakteristieke vorm “Ik zeg weinig omdat jij altijd druk aan het praten bent”
• Bijzonder interpunctieprobleem, self-fulfilling prophecy, iemand denkt anderen hebben hekel aan mij afwerende/wantrouwende houding aannemen. Reactie andere vermoedelijk onsympathiek, waarmee veronderstelling bevestigd wordt (meent te reageren op onsympathieke gedrag, realiseert zich niet dat hij dat gedrag ook uitlokt)

• Inhoudsniveau, (rapportaspect) inhoud boodschap meestal in woorden overgebracht.
• Betrekkingsniveau (relatieaspect) manier waarop inhoud boodschap en relatie zender/ontvanger moet worden opgevat. Vaak overgebracht via toon, houding, gebaren, gezichtsuitdrukking en ook door context (bijvoorbeeld psychiater en patiënt) Mensen presenteren impliciet ook omschrijving van zichzelf.

Ontvanger kan op 3 manieren reageren op zelfomschrijving: (1) Bevestigen (Je hebt gelijk) (2) Verwerpen (Je hebt ongelijk) (3) Negeren (Je bestaat niet) vooral deze laatste reactie zou een erg pathologische communicatievorm zijn.

Disfunctionele relaties voortdurende strijd om aard onderliggende relatie inhoud doet er steeds minder toe. Verwarring inhoud/betrekkingsniveau speelt vaak rol in conflicten (op inhoudsniveau onenigheid uitvechten terwijl ze het op betrekkingsniveau oneens zijn)

• Het is onmogelijk niet te communiceren en niet niet-reageren, alle gedrag in relatie tot ander houdt boodschap in. Ook niet bewust gekozen gedrag – lichaamshouding of onwillekeurige gezichtsuitdrukkingen – heeft een communicatieve waarde.
• Gedrag schizofrene opgevat als poging niet te communiceren. Ontrekt zich aan ver-antwoordelijkheid eigen gedrag; psychische stoornis, iets buiten zijn macht, oorzaak gedrag. Communicatie wordt zo op gerechtvaardigde gronden onmogelijk.