Item gefilterd op datum: december 2012

• luidheidsverschillen links-rechts door geluidsschaduw
  • > ~2000-3000 Hz

• tijd van aankomst in elk oor
  • bij duidelijke start (onset) van het geluid (spraak)
  • verschil < 600 μs !
  • meeste frequenties

• faseverschil tussen links en rechts
  • vanwege beperkte voortplantingssnelheid
  • 0º: trommelvliezen bewegen tegelijk in dezelfde richting
    180º: trommelvliezen bewegen in tegengestelde richting
  • werkt beneden ongeveer < 1500 Hz

• oorschelp (pina): ondersteunt richtingswaarneming

• deze mechanismen werken niet bij lage frequenties: geen richtingsgewaarwording
  • bv. in geluidssets slechts één basbox

• ISO: “Iemand is lawaaidoof als hij gemiddeld over de frequenties 500 Hz, 1000 Hz en 2000 Hz een gehoorverlies heeft van 25 dB of meer."

• met name bij 4000 Hz (belangrijk voor spraak!)

• ARBO wet
  • 8 u werken bij max. 80 dB(A)
  • bij verdubbeling (+3 dB): 4u

• 40 jaar werken bij
  • 85 dB(A): 5 tot 6 % méér gevallen van ernstig gehoorverlies (dan werken zonder lawaai)
  • 90 dB(A): 50% méér gevallen van ernstig gehoorverlies

• geleidingsdoofheid
  • midden-oor (gehoorsbeentjes) beschadigd
  • mogelijke oorzaken: ziekte, infectie, tumoren
  • herstel door vervanging gehoorsbeentjes
  • (ge)hoorapparaat werkt o.a. via schedelgeleiding

• zenuwdoofheid
  • schade aan cochlea, haarcellen of zenuwbanen naar cortex
  • vanwege: ziekte, zuurstoftekort bij bevalling, schildklier (thyroid)-inactiviteit, multiple sclerose, medicijnen (bv. aspirine allergie), lawaai (4000 Hz; disco, oortelefoontjes!)
  • hoorapparaat helpt niet voor de aangetaste frequenties (wel voor behouden frequenties)
  • tinnitus: klacht bij zenuwdoofheid, suizen, belgeluiden (~fantoompijn: bv. kaakbeweging  rinkelend geluid)

• beschadiging van de primaire auditieve cortex leidt niet tot volledige doofheid …
  maar wel tot problemen met complexe geluiden

verwerking van de meest eenvoudige geluiden is subcorticaal en ook via prefrontaal cortex

• secondaire auditieve cortex (A2): complexe geluiden (‘auditieve objecten’)

• elke hemisfeer verwerkt geluid van beide oren (meer contralateraal dan ipsilateraal)

• primaire auditieve cortex (A1; superior temporaal): cellen vuren afhankelijk van locatie, toon (tonotopisch)  de meer complexere (bewuste) verwerking van geluiden, o.a. bewegingswaarneming, auditieve voorstellingen

• frequentietheorie
  • frequentie bepaalt vuurfrequentie (frequentie van het actiepotentiaal)
  • werkt niet bij hogere frequenties vanwege refractaire periode (max. 1000 Hz)

• plaatstheorie
  • stijfheid basilaire membraan neemt af met locatie (richting ‘apex’)

verschillende frequenties laten verschillende membraandelen trillen

positie van geselectederde haarcel bepaalt waargenomen frequentie

• uiteindelijke theorie
  • < 100 Hz: frequentietheorie: basilair membraan bewegingen aantal vurende neuronen bepaalt de waargenomen luidheid
  • 100 Hz – 4000 Hz: volley principe = auditieve receptorcellen reageren af en toe op pieken  gezamenlijk geven ze de toon weer: een actiepotentiaal per intensiteitsmaximum
  • > 4000 Hz: plaatstheorie: receptoren dichter bij apex zijn gevoelig voor lagere frequenties

scala media bevat de receptorcellen:

haarcellen (van het orgaan van Corti)hersenen

• luchttrillingen  tymphanic membrane/trommelvlies 
• gehoorbeenketen
  • hammer/hamer (malleus)  anvil/aambeeld (incus)

 stirrup/stijgbeugel (stapes) 

• versterking door hefboomwerking

• slakkenhuis (cochlea)
  • ovale venster 
  • perilymfe/endolymfe (=visceuse vloeistof)
    in drie kanalen (35 mm lang):
    scala vestibuli  scala media  scala tympani
  • basilair membraan beweegt op en neer

• de (subjectieve) luidheid hangt af van de frequentie
  • elke lijn: benodigde geluidsdruk om even luid te klinken als een 1000 Hz toon
  • bv. een 100 Hz toon van 60 dB klinkt net zo luid als een 1 kHz toon van 50 dB
  • een 45 Hz toon van 60 dB klinkt als een 1 kHz toon van 30 dB

• geluid: longitudinale luchttrillingen, golffront van verdichtingen en verdunningen
  • heen en weer bewegende luidsprekerconus, slappe spiraalveer

• amplitude: het verschil tussen de laagste en hoogste luchtdruk (=objectief)

• luidheid(loudness): waargenomen geluidssterkte (=subjectief)
  • hangt af van o.m. de aard van het geluid
  • N=10log (I/I0)

N: luidheid (dB)

I : intensiteit (µPa)

I0: standaard intensiteit (1µPa)

• log schaal vanwege groot bereik: verschil

0.000000000001 watt/m2 – 1 watt/m2 = 120 dB

• (dus) verdubbeling van intensiteit I

geeft minder dan een verdubbeling van luidheid N : N=10log(2)=+3 dB

• 3 dB (verdubbeling!) is net onderscheidbaar

• frequentie: trillingen per seconde (in ‘Hertz’)
  • (jonge) mens 15-18000 Hz
  • bereik is afhankelijk van biologisch

nut (olifant < 10kHz)

• golflengte(λ): lengte van een golf (in ‘meter’)
  • λ = v/f, waarbij

λ (lambda): de golflengte

f: de frequentie (in Hz)

v: de voortplantingssnelheid

(~344 m/s)

• grotere frequentie  kleinere golflengte

bv. f=1000 Hz  λ =0,344 m

f=50 Hz  λ = 6,9 m

• pitch: waargenomen (subjectieve)
  • toonhoogte (muziek: A-G)
  • bv. 220 vs. 440 Hz: x2 = octaaf