Item gefilterd op datum: december 2012

• Burrhus F. Skinner (1904-1990)
  • behaviorisme: S  black box  R
• spontaan, toevallig gedrag wordt
  • versterkt door beloning (reinforced)
  • verzwakt door straf (punished)
  • veel gebruikt in training van (huis-)dieren: voedsel versus electrische schok
• utopie in romanvorm: Walden Two (1948)

• baby Albert, experiment in 1920
• 9 maanden oud, was niet bang voor ratten
• blootgesteld aan hard geluid bij het zien van een rat
• daarna was baby Albert bang voor witte ratten
• zeer onethisch experiment!

• Ivan Pavlov (1849-1936)
• termen:
  S=Stimulus,
  R=Response,
  UCS=Unconditioned Stimulus,
  UCR=Unconditioned Response,
  CS=Conditioned Stimulus,
  UCS=Unconditioned Stimulus,
  NS=Neutral Stimulus

• klassiek conditioneren
  • eerst: UCS (vlees) UCR (kwijlen); NS (bel) geen respons
  • leerfase: NS (bel) & UCS (vlees)  UCR (kwijlen) (geeft associatie tussen UCS en R; NS wordt CS, UCR wordt CR)
  • testfase: CS (bel)  CR (kwijlen)

• emotie = interpretatie van situatie en autonome respons
  • James Lange theorie: cognitie  actie  (dan pas) gevoel; ondersteuning
  • betrokken hersenstructuren: frontale & temporale cortices, limbisch systeem (m.n. amygdala), linker vs. rechter hemisfeer (activation vs. inhibition system: geluk/woede vs. angst/walging), rechts emotie gevoeliger, WADA procedure
  • functie soms onduidelijk, emotie verbetert soms beslissen (bv. afkeer stuurt)
• attack & escape
  • agressie: erfelijkheid belangrijker bij volwassenen, geslachtsgebonden, nauwelijks testosteron, bij stimulatie temporaal kwab/amygdala
  • serotonine metaboliet ↓agressie (& depressie!) ↑, tryptofaan in voeding
  • diverse genen betrokken
  • amygdala output: pons (reflex), hypothalamus (autonome reakties), prefrontaal (gedrag); angstmedicijnen (benzodiapines/alcohol, antagonist van endozepines) op amygdala synapsen, cross tolerance
  • amygdala schade: geen angstreakties meer geleerd, apen: Klüver-Bucy (geen angst), humaan: reaktie m.n. bij onduidelijke emotie ander, verwerking gezichtsuitdrukkingen
• stress
  • 3 fasen (alarm, verzet, uitputting), snelle & trage reaktie (autonome ZS vs. HPA as: Hypoth-PitGlan-AdrenalCort selectedert en put uit), cortisol = stressmaat
  • selectedert immuunsysteem (koorts, slapeloosheid), geheugenproblemen
  • posttraumatic stress disorder bij kleine hippocampus: flashbacks etc. 

• sommige veteranen die gruwelijke dingen hebben meegemaakt krijgen PTSD
  • symptomen: flashbacks, nachtmerries, overdreven reaktie op geluiden, altijd waakzaam
  • PTSD indien klachten nog een maand na de gebeurtenissen
  • bij sommigen: de symptomen nemen zelfs toe; deze personen bleken een kleinere hippocampus en een aangeboren laag cortisol gehalte te hebben
  • bevestigd door tweelingstudies: kleinere aangeboren hippocampus oorzaak grotere gevoeligheid voor PTSD
  • beschadigde amygdala  geen PTSD
    • amygdala lijkt belangrijk voor ontstaan PTSD

• (ademhalings-)oefeningen
• meditatie
• afleiding
• probleem oplossen
• sociale ondersteuning zoeken

• ook stress, angst, depressie selectedren het afweersysteem (killer cells, cytokines↑) uitputting
  • koorts, slapeloosheid, etc.
  • gaat uiteindelijk ten koste van het afweersysteem zelf

• studie: injectie met verkoudheidsvirus
  • alleen mensen die stress hadden (> 1 maand) werden verkouden

• langdurige cortisolproductie (stress) tast hippocampuscellen (geheugenopslag) aan
  • ouderen met veel stress: kleinere hippocampus, vroeger geheugenproblemen
  • ratten: elke dag babies weghalen bij moederrat  later minder neuronen in de baby hippocampus (~ slechter geheugen gedurende het leven)

• afweersysteem
  • indien te zwak: onvoldoende bescherming tegen virussen en bacteria
  • indien te sterk: tegen eigen cellen (auto-imuunziektes: rheuma, diabetes, coeliakie, multiple sclerose)

• leukocyten (witte bloedcellen) herkennen antigenen op cellen als ‘eigen’

• belangrijkste leukocyten
  • B cellen: in beenmerg, produceren antilichamen die lichaamsvreemde antigenen herkent en aanvalt; éénmaal herkend altijd onthouden
  • T cellen: in thymus, vallen vreemde cellen rechtstreeks aan (zonder antigenen te produceren)
  • natural killer cellen: vallen alle vreemde (tumor)cellen aan met gif

• leukocyten produceren cytokines (eiwitten)
  • zetten hypothalamus aan tot cytokine productie  general adaptation syndrome:
  • doodt bacteriën: koorts
  • energie sparen: slecht slapen, vermoeidheid, geen trek in voedsel

• cortisol werking afhankelijk van concentratie …
  • lage en hoge concentraties: verminderde aandacht en geheugen
  • matige concentratie: versterke aandacht en geheugen

• … en duur
  • korte duur: versterkte afweer en geheugen
  • lange duur: verminderde afweer en geheugen

• stress heeft twee effecten
  • snelle reaCtie: het autonome zenuwstelsel (FFF reaktie)
  • trage, langdurende reaktie: activatie van de ‘HPA as’
• Hypothalamus

Pituitary gland (hypofyse): adrenocorticotroop hormoon (ACTH)

Adrenal cortex (bijnierschors): cortisol
(versterkt stofwisseling en verhoogt glucose en voeding in bloed)

• cortisol: maakt lichaam klaar voor actie
  • maat voor stress
  • echter: individuele verschillen in variaties over de dag

alleen binnen-persoonvergelijkingen mogelijk