Item gefilterd op datum: december 2012

Na de dood van Brezhnev 1982 werd Gorbatsjov in 1985 de secretaris van de communistische Sovjet-partij. Hij wilde hervormingen van het Sovjet-systeem doorvoeren in de vorm van de vermindering van bewapening, de liberalisering van de satellietstaten van de Sovjet-Unie, de Glasnost ('openheid') en de Perestrojka ('economische herstructurering'). De openheid was volgens hem noodzakelijk voor de herstructurering. Vanuit de economie kreeg hij echter tegenwerking van degenen die voor hun succes voorheen van het strakke Sovjet-systeem afhankelijk waren.

Een handelsorganisatie opgericht in Polen in augustus 1980, geleid door Lech Walesa. Het ontstond uit de ontevredenheid van de havenarbeiders van Gdansk. Het behaalde veel succes door de stijgende voedselprijzen en het korten van de subsidies door de overheid. Ook door het voorop plaatsen van de moraal door de Solidariteit. In 1981 werd de Solidariteit verboden door de Poolse regering. Protesten daartegen werden hardhandig neergeslagen.

De hierboven genoemde groep intellectuelen die kritiek hadden op de Sovjet-Unie, verenigden zich onder meer in Tsjecho-Slowakije, in de groep Charta 77. Het was een rockgroep die als alles wat het Sovjet-systeem niet hoorde te zijn, werd geassocieerd. De leider, Václav Havel, was van mening dat, om iets te kunnen veranderen, het volk zich buiten de partijen om moest verenigen.

Een overeenkomst, getekend door 35 landen waaronder de Sovjet-Unie, in Helsinki, Finland in 1975. Hierin werd vastgelegd dat de bestaande grenzen werden erkend, economische samenwerking te stimuleren en om vrijheid van geloof, meningsuiting en reizen te promoten. Dankzij het tekenen van de Akkoorden door de Sovjet-Unie konden de intellectuelen meer politieke invloed krijgen met hun kritiek op het Sovjet-systeem.

Het eerste Paarse kabinet was het eerste kabinet-Kok, met Wim Kok als minister-president. Het regeerde van 1994 tot 1998. Daarna volgde nog een paars kabinet, onder kabinet-Kok II, wederom met Wim Kok als ministerpresident, dat regeerde van 1998 tot 2002. Met een Paars kabinet wordt een kabinet bedoeld waarin geen confessionele partijen voorkomen, maar bestaat uit een coalitie tussen liberale (blauwe) partijen en sociaaldemocratische (rode) partijen, de mengkleur van die twee wordt dan paars.

In november 1982 werd binnen de Stichting van de Arbeid het Akkoord van Wassenaar gesloten. Hierin kwamen de sociale partners, buiten de overheid om, overeen om de lonen laag te houden en in ruil daarvoor de arbeidstijd te verkorten. De overheid beperkte haar rol in de arbeidswereld tot alleen de grootste werkgever zijn. Dit 'Stichtingsakkoord' beëindigde de periode van polarisatie.

Een kabinet, onder leiding van de socialistische minister-president Joop den Uyl, dat regeerde van 1973 tot 1977. dit was het eerste kabinet waarin de progressieve partijen een meerderheid bezaten. Het kabinet sneuvelde in 1977 toen confessionele ministers tegen een wetsvoorstel stemden. Ook had het te lijden gehad onder het heersende polarisatieklimaat van de jaren ervoor, terwijl deze coalitie eigenlijk gebaat was geweest bij een compromissencultuur.

In oktober 1973 verhoogden de OPEClanden de olieprijzen met ruim 200%. De kostprijs van het Nederlandse product kwam daarmee onder druk te staan, evenals de Nederlandse concurrentiepositie. De Nederlandse staat liep een groot financieringstekort op in deze tijd. In 1979 brak een tweede oliecrisis uit, waarbij opnieuw de energieprijzen stegen. De Nederlandse economie kwam daarmee nog meer onder druk te staan, onder meer door de recessie in andere West-Europese landen en in Amerika.

De PVDA, D66 en PPR streefden in de jaren zeventig naar een directere inbreng van de stemmers en meer duidelijkheid van bovenaf. Volgens hen kon dat via het tweepartijenstelsel volgens het model van Westminster, naar Brits voorbeeld. Er zouden twee partijen zijn, een conservatieve en een progressieve. Dit bleek in de praktijk echter niet te werken, de winst van de ene partij ging ten koste van de andere partij, er kwam nooit een echte, duidelijk winnaar uit de verkiezingen tevoorschijn de drie progressieve partijen begonnen aan hun polarisatiestrategie te twijfelen.

De term die de Provo's voor arbeiders gebruikten die in hun visie tot gemakzuchtige, grauwe massa's waren verworden tijdens de jaren zestig. De welvaartsmaatschappij had de arbeiders in slaap gesust, men hoefde niets meer van dit 'klootjesvolk' te verwachten. Men kon geen democratisering of sociale nivellering verwachten van deze arbeiders.