Item gefilterd op datum: december 2012

• Haeckel (19e eeuw): “de ontogenese is de recapitulatie van de fylogenese”
  • fylogenese: ontwikkeling van een soort (in de evolutie)
  • ontogenese: ontwikkeling van een individu (hier: embryo)

ontwikkeling foetus lijkt op de evolutionaire ontwikkeling van de mens

• oorspronkelijk model (klopt slechts zeer globaal!)

1. reptielenhersenen ~ hersenstam (bovenzijde ruggemerg ~ achterhersenen)

ritueel brein of automaat: niet leren, programma’s voor voeding, voortplanting

2. zoogdierenbrein ~ limbisch systeem

emotie, sexualiteit, stuurt intuïtief gedrag, operante conditioneren, korte

termijn beloning, nauwelijks bewuste contrôle (bv. sexualiteit)

3. menselijk brein ~ frontaalkwabben

rationeel brein: doelgericht intelligent leren, lange termijn beloning

• diencefalon:

• thalamus
  • twee ‘avocados’ naast elkaar, midden van de voorhersenen
  • doorgeefluik en onderdrukking (~ventiel) sensorische informatie (behalve reuk), is aangestuurd vanuit de cortex

• hypo-thalamus
  • stuurt de hypofyse (pituary gland) en daarmee het hormonale systeem (globaal)
  • homeostase: temperatuur, vechten, dag-nacht ritme, eten, drinken

• naast thalamus
• belangrijkste structuren: caudate, putamen, globus pallides (substantia nigra=middenhersenen)
• verbonden met veel corticale gebieden, schakelstation tussen diverse corticale gebieden (via cortico-subcorticale loops)
• m.n. bewegingspatronen (bv. Parkinson), ook: geheugen, depressie, aandacht

• rond de hersenstam
• belangrijkste structuren:
  • hypothalamus
  • hippocampus
  • amygdala
  • cingulate gyrus
  • olfactory bulb
• motivatie en emotie, reuk

• hippocampus (zeepaardje)
  • onderdeel limbisch systeem
  • opslaan herinneringen
  • met name episodisch geheugen

(wat je meemaakt), niet procedureel

geheugen (vaardigheden, motorische

en cognitieve )

• bv. Engelse koorleider
• bv. film Memento (2001): kijker in de positie van iemand die geen nieuwe informatie meer opslaat

• parietale, frontale, occipitale, temporale cortex
• gyrus (mv. gyri): hersenwinding (denk aan ‘golven’)
• sulcus (mv. sulci): ‘dal’

• forebrain=voorhersenen=prosencefalon (bruin/oranje)
• telencefalon=eindhersenen:

1. cerebrale cortex (temporaal-, occipitaal-, parietaal- en frontaalkwab)

2. limbisch systeem (o.a. hippocampus en amygdala)

3. basale ganglia

•  diencefalon=tussenhersenen:

1. thalamus

2. hypothalamus

• midbrain=middenhersenen=mesencefalon (figuur: bruin/oranje)
• prominent in reptielen en vissen, klein bij de mens
• wel essentiële delen: superior colliculus (mn. zien), inferior colliculus (gehoor),substantia nigra (bewegen), tectum, tegmentum

• hindbrain=achterhersenen=rhombencefalon

(figuur: bruin/oranje; encefalon=Grieks voor "in het hoofd“)

• metencefalon (nahersenen): pons, cerebellum
• myelencefalon (verlengde merg): medulla (=medulla oblongata)

1. HINDBRAIN-RHOMBENCEFALON

• cerebellum=kleine hersenen
  • soepele bewegingsuitvoering

en bewegingscoördinatie

• evenwicht
• aandachtverschuiving
• timing
• dronkenschap tast m.n.

de kleine hersenen aan

• pons
  • slapen en waken

• medulla oblongata
  • reflexen: bloeddruk, ademhaling,

niesen, hoesten, overgeven

• via craniale zenuwen

• ‘hersenstam’ omvat
  • medulla
  • pons
  • ook: middenhersen en delen voorhersenen
• hersenstam: verbindingen via de 12 paar craniale zenuwen vanuit het hoofd, namelijk
  • midden- & voor-hersenen (I – IV)
  • medulla & pons (V – XII) (gaan dus niet via ruggemerg),

• functies hersenstam
  • essentiële autonome functies (reflexen): ademhaling, hartslag, overgeven, speekselvorming, hoesten, niezen
  • autonoom: niet te sturen vanuit het bewustzijn

• pons (‘brug’)
  • kruising tussen hersenhelften en lichaamshelften (ipsilateraal  contralateraal) (schuin van achteren)

• verbindt hersenen met organen (autonoom=onwillekeurig)

• twee onderdelen: sympathisch en parasympathisch

• sympatische zenuwstelsel
  • selectedert (FFF akties: fight, flight, fuck): versnelt o.m. hartslag en ademhaling, geeft kippevel (Goose bumps: dieren lijken groter)
  • cellichamen liggen net links en rechts naast het ruggemerg (Fig.4.6 linker deel)
  • m.n. noradrenaline (medicijnen!) 4.6

• parasympatische zenuwstelsel
  • deselectedert, energie-besparend (slapen, verteren): vertraagt o.m. hartslag en ademhaling, selectedert verteringsorganen
  • cellichamen (ganglionen) liggen dicht bij de organen die ze innerveren
  • =craniosacrale systeem: uitlopers alleen in nek (craniaal) en bekken (sacraal)
  • m.n. acetylcholine (medicijnen, bv. verkoudheidssymptomen zijn parasympathisch)

• deel van het CNS, ~42-45 cm lang, ~1 cm diameter

• verbindt hersenen met zintuigen, spieren en een aantal organen

• ligt in het wervelkanaal

• Bell-Magendie wet
  • binnentredende (sensorische) vezels (axonen): dorsaal (rugzijde)
  • uittredende (motorische) vezels: ventraal (buikzijde)

• dorsal root ganglia: groepje soma van sensorische neuronen net buiten ruggemerg/wervelkanaal

• soma van motorische neuronen (ventraal) in ruggemerg ventraal aanzicht

• grijze stof (H-vorm): bevat dendrieten en motorische soma

• witte sto: gemyeliniseerde axonen (vezels) van boven-naar-beneden en vanbeneden- naar-boven

• volledige dwarsleasie geeft verlamming onder het niveau van de leasie (motorisch) en verdwijnen van gevoel (sensorisch)