Item gefilterd op datum: december 2012

Interprofessioneel niveau

• NAR (nationale arbeidsraad)
  • samenstelling:
    • werkgevers: VBO 8, Middenstanders 3, landbouworganisaties 1, social-profit 1
    • werknemers: ACLVB 1, ABVV 6, ACV 6
• adviserende bevoegdheid
• beslissende bevoegdheid: afsluiten van interprofessionele collectieve arbeidsovereenkomsten
  • diverse onderwerpen, maar niet over de loonvorming
    • loonvorming door groep van 10
  • >100 cao’s afgesloten
  • algemeen bindend verklaren van een cao
  • sociaal parlement

• CRB (Centrale Raad voor het Bedrijfsleven)
  • economische bevoegdheden (geen sociale)
  • louter adviserende bevoegdheid
    • belangrijkste adviezen over internationale concurrentiepositie en de loonontwikkeling
    • vormt het startpunt van de onderhandelingen in de groep van 10

Sectoraal niveau

• PC (Paritaire Comités)
  • wordt opgericht bij KB
  • wie: sectorale organisaties van werknemers en werkgevers
  • bevoegdheden:
    • sectorale cao’s (kunnen ook algemeen bindend zijn)
    • advies aan regering, NAR, CRB
    • voorkomen en bijleggen sociale conflicten
    • andere taken (bij wet toevertrouwd)

 het belangrijkste sociaal overlegorgaan in België, in het bijzonder over loonvorming

• BRC van de CRB (bijzondere raadgevende commissies van de Centrale raad voor het bedrijfsleven) vroeger bedrijfsraden
  • dezelfde bevoegdheden als CRB maar op sectoraal niveau
  • vooral betekenis als forum voor economisch overleg tussen sociale partners in een bepaalde sector

dienst voor collectieve arbeidsbetrekkingen

• infrastructuur
• voorbereiding teksten KB’s voor algemeen bindend verklaring
• registratie van de cao’s
• bemiddeling bij sociale conflicten

ondernemingsniveau:

• OR (ondernemingsraad)
  • In bedrijven van 100 en meer werknemers
    • Vertegenwoordigers werknemers worden verkozen via sociale verkiezingen
    • Paritaire samenstelling
  • Samenwerkingsorgaan  democratisering van het bedrijfsleven
    • Instrument van integratie van de werknemersbelangen via het principe van raadpleging
    • Geen eisende functie
    • Geen loononderhandelingen of cao’s

• Bevoegdheden:

• Informatiebevoegdheid: recht op grondige informatie
  • Economische, financiële en sociale informatie
  • Vormverplichtingen en periodiciteit zijn zeer gedetailleerd geregeld
  • Verplichte kennisgeving van de intentie om over te gaan tot collectief ontslag
  • Suggestie, advies, bezwaarrecht
  • Beperkte beslissingsbevoegdheid (vakantiedata)
  • Beperkte controlebevoegdheid (sociale en industriële wetgeving)
• CPBW (Comité voor preventie en bescherming op het werk)
  • In bedrijven van 50 en meer werknemers
    • Paritaire samenstelling
    • Vertegenwoordigers werknemers worden verkozen via ‘sociale verkiezingen’
• SA (Syndicale afvaardiging)
  • Oprichting geregeld door cao nr. 5 en door paritaire comités
    • Concrete organisatie is zeer verschillend van bedrijf tot bedrijf
    • Geen paritaire samenstelling
    • Bescherming tegen ontslag
  • Eisend en contesterend karakter
    • SA is officieel de vertegenwoordiging van het personeel
    • SA is officieel niet de vertegenwoordiging van de vakbond!
  • Diverse bevoegdheden
    • O.a. het voeren van onderhandelingen over een bedrijfs-cao
    • Weliswaar geen beslissingsbevoegdheid!

Sociale verkiezinge

• Worden vierjaarlijks georganiseerd
• Lijsten worden voorgedragen door representatieve vakbonden
  • Uitzondering: min 100leden en 15 kaderleden  afzonderlijk kiescollege met lijsten uit NCK (Nationale Confederatie van het Kaderpersoneel)
  • Geen stemplicht
  • Verkiezingsresultaten worden soms als basis gehanteerd voor de verdeling van de mandaten in andere overlegorganen

• Allerlei vormen van overleg die in de loop van vele decennia “organisch” zijn uitgegroeid tot een complex geheel
• Kan op basis van een aantal criteria geordend worden
  • Tweedelig overleg: uitsluitend met sociale partners (vakbond en patronaat)
  • Drieledig overleg: sociale partners + overheid
  • Geïnstitutionaliseerd: in specifieke daartoe opgerichte overlegstructuren met permanent karakter(bv. NAR)
  • Niet-geïnstitutionaliseerd: occasioneel  vooral driedelig overleg
  • Niveau
    • Interprofessioneel
    • Sectorieel
    • ondernemingsniveau

De overheid dan ook wegen op het tweeledig overleg zonder noodzakelijkerwijze deel te nemen

De overheid kan bij mislukken van een akkoord, zelf maatregelen opleggen

• indien de meerderheid van de akkoorden wordt afgesloten via:
  • interprofessioneel overleg: centralisatie
    • vooral bij hoge, monoforme organisatiegraden bij werkgevers en werknemers (bv. Zweden)
    • beter in de macro-sfeer, minder goed voor individueel bedrijf
  • sectorieel overleg: tussenpositie
    • België, Nederland, Duitsland
  • overleg op ondernemingsniveau: decentralisatie
    • vooral bij lage syndicalisatiegraad en gebrek aan georganiseerde interprofessionele werkgeversorganisaties (USA, Frankrijk, UK, Japan)
• nationaal versus regionaal
  • regionaal overleg wint belang (door regionalisering)
  • de meeste materies inzake sociaal overleg zijn nog steeds nationale materies

• sociaal pact 24 april 1944
  • legt de basis van het sociaal overlegsysteem
  • legt de basis van het sociaal zekerheidssysteem

• Non profit sector
  • Niet aangesloten VBO
    • Belangrijke spelers:
      • VOV (vereniging van openbare verzorgingsinstellingen)
      • Zorgnet Vlaanderen
  • Vroeger CSPO (confederatie van social profit ondernemingen)
  • Nu: UNISOC (unie van social profit ondernemingen)
    • Interprofessionele werkgeversorganisatie van de social-profit sector (vertegenwoordigt alle strekkingen en sectoren)
    • 46 federaties zijn lik
    • sinds 2010 volwaardig lid van NAR
  • regionale werkgeversorganisaties
    • VERSO (vereniging voor social profit ondernemingen)
    • Belangenverdeding van socialprofitwerkgevers in samenwerking met
      • UNISOC
      • BCSPO (Brussel)
      • UNIPSO (Wallonië)

• Vlaams economisch verbond (VEV)  sinds 2004 is dat VOKA
  • aanvankelijk actief op vlak van culturele en economische ontvoogding Vlaanderen
  • sinds 1970 geëvolueerd tot de belangrijkste patroonvereniging in de Vlaamse overlegstructuren en instellingen
  • voorzitter: Michel Delbaere
  • afgevaardigd bestuurder: Jo Libeer
  • VOKA is een interprofessionele organisatie maar geen getrapt lidmaatschap  ondernemingen zijn rechtstreeks lid
  • Bescheiden sectorale werking
• Wallonië: UWE (Union Wallonne des Entreprises)
• Brussel: VOB (Verbond van Ondernemingen te Brussel) (frans: BECI)

• Erkenning wordt geregeld via de ‘hoge raad voor de zelfstandigen en de KMO’
  • 2voorzitters en 60 werkende leden
  • 30 vertegenwoordigers van de beroepsfederaties
  • 30 vertegenwoordigers van de interprofessionele federaties
• Erkende interprofessionele federaties:
  • Nationale federatie der unies van de middenstand
  • Unie van de zelfstandige ondernemers
  • …

• 3 belangrijke landbouworganisaties
  
  • Belgische Boerenbond (politiek gebonden CD&V
    • omvangrijke organisatie vergelijkbaar met de vakbonden
      • eigen professionele medewerkers
      • eigen coöperaties
      • eigen verzekeringsmaatschappij
      • eigen spaarbank
      • eigen studiebureau, reisbureau
    • voorzitter: Piet Vanthemsche (groep v 10)
  • algemeen Boerensyndicaat
  • Fédération Walonne de l’agriculture (opgericht als fusie van 2 eerdere organisaties van Wallonië)

= koepelorganisatie (getrapt lidmaatschap)

· er zijn 35 aangesloten sectorfederaties en 14 ‘toetredende’ leden

· geen regionale substructuren

· voorzitter (3-jaarlijks): voorzitter van de groep van 10: Pierre Alain De Smedt

· gedelegeerd bestuurder: Pieter Timmermans (groep v 10)

· Directeur-Generaal: Bart Buysse (groep v 10)

• Zeer heterogene verzameling van organisaties met dominante rol van VBO (verbond Belgische ondernemingen)
• VBO: overkoepelende, a-politieke, a-confessionele organisatie van alle ondernemingen in België
  • Niet alle sectoren (Landbouw, vervoer, diamant, non-profit)
  • Weinig kleine ondernemingen en zelfstandigen (eigen organisaties)
  • Regionale interprofessionele organisaties los van VBO

 uitzonderingen spelen doorgaans geen grote rol in sociaal overleg

ook hier geen geldende criteria maar wel enkel representatieve organisaties!

• dubbele structuur
  • interprofessionele organisatie: over de sectoren heen
    • sector overschrijdende belangen (bv. Werkloosheidsuitkering, vorming)
  • professionele organisatie: gaat over specifieke sectoren

ABVV

• sterker vertegenwoordigd door Franstaligen
• onderdeel van de socialistische gemeenschappelijke actie
  • koepel van de socialistische arbeidsbeweging
• voorzitter: Rudy de Leeuw
• Algemeen secretaris: Anne Demelenne

ACV

• Sterker vertegenwoordigd door Nederlandstaligen
• Onderdeel van de Algemeen christelijk Werknemersverbond (ACW)
  • Koepel van de christelijke arbeidsbeweging
  • Voorzitter: Patrick Develtere
• Voorzitter: Marc Leemans
• Algemeen secretaris: Claude Rodin

ACLVB

• Enkel interprofessioneel georganiseerd
• Voorzitter: Jan Vercamst
• Nationaal secretaris: Bernard Noël (niet in de groep van 10)

• hoge syndicalisatiegraad
  • verzuiling van de samenleving (lid worden is vanzelfsprekend)
  • kwaliteit van de dienstverlening (voorlichting, vorming, bijstand)
  • vakbondspremie
  • uitbetaling werkloosheidsuitkeringen
• syndicaal pluralisme
  • ideologische verdeeldheid onder vakbonden
    • ACV: christelijke leer (vreedzame samenwerking tussen sociale klassen)
    • ABVV: marxistische leer (klassenstrijd  confrontatie i.p.v. samenwerking)
    • ACLVB: liberale ideologie (samenwerking zonder verregaande overheidsinmenging)
  • Laat zich voelen in principiële standpunten
    • Overheidsinmenging
    • Investeringsloon (vergoeding met aandelen)
    • Inkomenspolitiek
  • Beperkte invloed op praktisch vlak: gemeenschappelijk vakbondsfront

• Koepelorganisaties: koepels van beroepscentrales die per bedrijfstak zijn georganiseerd
• Industriële type: industrievakbonden
• Geen formeel juridisch statuut:
  • Geen verplichtingen inzake openbaarmaking boekhouding
  • Geen juridische aansprakelijkheid
  • Geen rechtsbekwaamheid om als organisatie een overeenkomst af te sluiten
  • Wanneer kan men een vakbond nu erkennen als representatief?
    • Geen algemeen geldende criteria  afhankelijk van het toepassingsgebied
      • NAR:
        • Voor het gehele land opgericht en interprofessionele werking hebben
        • Absolute meerderheid van sectoren en personeelscategorieën vertegenwoordigen in de private en de publieke sector
        • Gedurende de periode van vier jaar voorafgaand aan de benoemingen gemiddeld ten minste 125000 betalende leden tellen
        • De belangenverdediging van de werknemers als statutair doel hebben
• Andere kenmerken:
  • Krachtige verzuiling
  • Sterke bureaucratisering en centralistische leiding
  • Publieke onwetendheid over omvang en bestemming van de financiële middelen
    • Inkomsten
      • Lidgelden
      • Overheidssubsidiëring van sommige activiteiten (vorming)
      • Vergoeding voor de uitbetaling voor werkloosheidsuitkeringen
      • Uitgaven
        • Algemene werking
        • Stakingsvergoedingen