De consument moet keuzes maken.
Dit is gebaseerd op 2 bouwstenen:
- Budgetbeperking: het inkomen beperkt de mogelijkheden van de consument
- Voorkeuren van de consument: voorkeuren geven weer waaraan de consument zijn inkomen wenst te spenderen.
De consument koopt een bepaalde hoeveelheid van alle beschikbare goederen. De combinatie van zo een goederenhoeveelheid noemen we een goederenbundel.
Het aantal goederen is onbepaald.
Substituten: vervangen elkaar
Vb. rijst en aardappelen
Complementen: zijn afhankelijk van elkaar
Vb. CD’s en CD-spelers
Onafhankelijke goederen: hebben niets met elkaar te maken
Vb. schoenen en kaas
De samenhang tussen deze goederen in de voorkeur van de consument zal de richting van de prijseffecten mee bepalen. Om dergelijke effecten van wijzigingen in de prijs van goed b op de vraag naar goed x te meten, wordt gebruik gemaakt van de kruiselingse prijselasticiteit.
De inkomenselasticiteit geeft weer met hoeveel procent de consumptie van een goed toeneemt als het inkomen met 1% stijgt.
Inferieur goed | Ey < 0 | Consumptie neemt af als inkomen toeneemt | Budgetaandeel neemt af als inkomen toeneemt |
Noodzakelijk goed | 0< Ey < 1 | Consumptie neemt toe als inkomen toeneemt | Budgetaandeel neemt af als inkomen toeneemt |
Luxegoed | Ey > 1 | Consumptie neemt toe als inkomen toeneemt | Budgetaandeel neemt toe als inkomen toeneemt |
= het aandeel van een goed in het totale budget
Het verband tussen inkomen en consumptie kan grafisch voorgesteld worden adhv de Engelcurve.
Zie figuur p 130!!!
De eigen prijselasticiteit is in principe negatief. Wanneer de prijs van een goed stijgt wordt het voor de consument interessanter om zich voor dezelfde behoefte andere goederen aan te schaffen.
Vb. als rundsvlees duurder wordt kopen mensen meer kip of ander vlees.
Als goederen duurder worden kan de consument met hetzelfde inkomen minder kopen. De prijsstijging heeft dan gedeeltelijk hetzelfde effect als een daling van het inkomen omdat de koopkracht van het inkomen daalt.
Normale goederen: bij een prijsstijging neemt de gevraagde hoeveelheid af
Giffengoederen: bij een prijsstijging neemt de gevraagde hoeveelheid toe
Consumenten proberen goederen te kopen die zij voor zichzelf het beste vinden. Ze streven dus eigenbelang na, maar ze kunnen niet zomaar kopen wat ze willen want ze zijn verplicht om binnen de beperkingen van hun budget te blijven.
De prijzen van goederen en het inkomen bepalen dus hoeveel goederen de consument kan kopen.
De eigen prijselasticiteit
Een belasting op de consument schuift de vraagcurve naar beneden met het bedrag van de belasting.
Zie samenvatting voorlaatste blad H3!!!
Het zijn de prijselasticiteiten die uiteindelijk bepalen wie opdraait voor de belasting of wie geniet van de subsidie.
De verdeling van de belastinglast hangt af van de helling van vraag en aanbod.
Bij een perfect inelastische vraag leidt een belasting alleen tot een stijging van de consumentenprijs. De producentenprijs blijft dan ongewijzigd.
Bij een perfect elastische vraag leidt een belasting niet tot een stijging van de consumentenprijs, maar tot een daling van de producentenprijs.
De afwenteling van de belasting van producent naar consument gaat des te gemakkelijker naarmate de vraagcurve inelastischer is.
Hoe inelastischer de vraag, hoe kwetsbaarder de consumenten zijn voor een afwenteling van een belasting op de producent via een verhoging van de consumentenprijs.
Marktconform ingrijpen is vaak meer aangewezen. Er is dan geen sprake van vraag- of aanbodoverschotten.
Indirecte belastingen
Deze kunnen de vorm aannemen van BTW of accijnzen.
de indirecte belastingen leiden tot een verschil tussen de consumenten- en de producentenprijs.
Consumentenprijs: de prijs die de consument betaalt.
Producentenprijs: de prijs die de producent ontvangt.
pc en pp bij accijns:
pp = p – t t: belasting
pc = p
pc = pp + t p : marktprijs
pc en pp bij BTW:
pc = p + .p : BTW-voet
pc = (1+ ).p
pc = p
zeker voorbeeld bekijken p 111-113!!!
Vaak stelt de overheid een minimum of maximum hoeveelheid vast die geproduceerd mag worden.
Die hoeveelheden worden dan quota’s genoemd.
Vb. de jacht, visvangst,…
Bij drugs is het quota gelijk aan 0 omdat de handel in drugs verboden is.
Maximum quota: qmax < q*
Minimum quota: qmax > q* (komt zelden voor)
