Item gefilterd op datum: december 2012

• In tegenstelling tot de gouden munten had papiergeld geen intrinsieke waarde. De waarde van het papiergeld wordt bepaald door wat men ermee kan kopen, maw door zijn koopkracht.
• Het papiergeld werd slechts voor een klein gedeelte gedekt door goud. Voor het grootste deel werd het gedekt door schuldvorderingen, dwz door krediet.
• Het papiergeld steunde op vertrouwenin de mogelijkheid van de banken om de bankbriefjes op elk moment om te wisselen in goud.
  • werd ook wel fiduciair geld genoemd
• De overgang van goederengeld naar papiergeld betekende reële kostenbesparing ---> bij papiergeld verdwenen de vervoerskosten vrijwel.

Om falliessementen en overdreven kredietverleningen te voorkomen werd na verloop van tijd de bankbiljettenuitgifte toevertrouwd aan 1 bank: de centrale bank.

In België en in andere West-Europese landen werd de inwisselbaarheid van bankbriefjes tegen goud afgeschaft bij het begin van de Eerste Wereldoorlog.

Sinds 1999 is de Europese Centrale Bank verantwoordelijk voor het geldbeleid in Euroland.

Wie goud deponeerde bij de goudsmid, kreeg een bewijsbriefje of schuldbekentenis waarop stond dat de houder het gedeponeerde goud altijd kon opvragen. Die schuldbekentenissen vormden de eerste bankbriefjes.

Er was dus louter substitutie van 1 soort geld, goud, door een ander soort geld => bankbriefjes.

Geleidelijk kwam de goudsmid tot de bevinding dat het goud slechts in beperkte mate werd opgevraagd. Hij hoefde dus niet de gehele hoeveelheid goud, die bij hem in bewaring was gegeven, aan te houden om aan de opvragingen te voldoen. Daarom ging hij ertoe over om het goud dat hij in bewaring had, uit te lenen.

=> goudsmid werd bankier

Goudsmeden moesten er wel voor zorgen dat de inwisselbaarheid van de schuldbekentenissen altijd gevrijwaard bleef => deel van goud in kas houden.

Door de leningen ontstond er een soort geldcreatie. Er was toen dus meer geld in omloop dan er werkelijk was.

Het percentage van het in bewaring gegeven goud, dat een goudsmid daartoe in kas hield = dekkingscoëfficient = (kas)reservecoëfficient.

= goederen die dienst doen als algemeen aanvaard ruilmiddel.

!! opdat een goed zou kunnen dienen als geld, moet het moeilijk vermeerderbaar zijn zodat er geen gevaar is dat het plots van waarde daalt.

Het moet ook een grote waarde per gewicht hebben -> geringe vervoerskosten

Door de aanwezigheid van bepaalde intrinsieke kenmerken, zoals duurzaamheid en deelbaarheid zonder waardeverlies, zijn metalen geleidelijk uitgegroeid tot algemeen verspreide geldsoorten. Er was wel een probleem met het zuiverheidsgehalte en ook moest elke munt gewogen worden. Daarom gingen de vorsten ertoe over om een merkteken aan te brengen op de schijfjes als waarborg voor een bepaald gewicht en zuiverheidsgehalte.

Vanwege hun zeldzaamheid werden zogenaamde edele metalen, met name goud en zilver, meer en meer als geld gebruikt. In periodes waar de beschikbaarheid van zilver snel toenam, was goed de voornaamste geldvorm.

Er bestaat geen wereldregering die het gebruik van een bepaalde geldsoort kan opleggen. Wel heeft sinds WOII de dollar voor een belangrijk deel de rol gespeeld van internationale rekeneenheid en ruilmiddel.

Een groot deel van de dollars, die gebruikt worden als internationaal geld, niet is ontstaan door leningen die werden toegestaan door Amerikaanse banken in de VS, maar door leningen in dollars toegestaan door Amerika, Europa, Japan en andere banken buiten de VS. Die banken vormen de zogenaamde Eurodollarmarkt.

De praktijk toont dat een munt aan 2 voorwaarden moet voldoen om veelvuldig gebruikt te worden in internationale transacties:

1) hij moet vrij omwisselbaar zijn in andere munten of maw convertibel zijn

2) de voorkeur wordt gegeven aan munten van landen die politiek stabiel zijn en op economisch vlak voldoende gewicht hebben.

Speciale Trekkingsrechten (STR) = een geldeenheid die berekend wordt als het gewogen gemiddelde van de $, £, jap yep en €.

Ze worden slechts gebruikt voor het vereffenen van schuldposities tussen centrale banken onderling. => het belang ervan is miniem!

Sinds 1999 is de euro ingevoerd.

Bestaat uit M1 + quasi geld

Quasi-geld = het geheel van de deposito’s op spaarrekeningen en op termijnrekeningen met een aanvankelijke looptijd van maximaal 1 jaar, in Belgische of in buitenlandse valuta, aangehouden bij Belgische financiële instellingen. Het geld staat dus “vast” voor een bepaalde periode.

Reden: het is niet even gemakkelijk als bij zichtdeposito’s om ze te gebruiken om verrichtingen te betalen. Maar ze kunnen zonder kosten of verliezen in een relatief korte periode worden omgezet in geld.

De houder van de termijnrekening kan pas over zijn tegoeden beschiken met inachtneming van de contractuele termijn. Er kunnen ook geen cheques worden uitgeschreven op de tegoeden op een termijnrekening of spaarrekening.

Zie tabel 17.1 boek p 463: geeft een overzicht van het belang van de verschillende geldsoorten en de evolutie ervan in de tijd in België.

Er vindt een verschuiving plaats in de samenstelling van de totale geldhoeveelheid. Het belang van giraal geld in M1 en van quasi-geld in M3 neemt toe. Het aandeel van chartaal geld in M1 en M3 daalt.

• een groeiend gedeelte van de betalingen gebeurt met giraal geld.
• gezinnen en ondernemingen geven er de voorkeur aan een steeds groter deel van hun kasmiddelen aan te houden onder de vorm van quasi-geld
• dit fenomeen wordt vastgesteld in de meeste geïndustrialiseerde landen.

Men spreekt in dat verband soms van een “cashless society” = een maatschappij zonder chartaal geld.

Bestaat uit chartaal en giraal geld.

Chartaal geld = geld dat als zodanig door de overheid bekrachtigd wordt en daarom de eigenschap van wettelijk betaalmiddel heeft. Het zijn munten uitgegeven door de Schatkist en bankbiljetten uitgegeven door de ECB

!!! zolang ze in koffers van de banken liggen, beschouwen we ze NIET als geld.

Giraal geld = geheel van de onmiddellijke opvraagbare tegoeden op zichtrekeningen bij de banken.

• chartaal geld en giraal geld zijn perfecte substituten.

In onze economie -> 3 soorten geld: chartaal geld, giraal geld en quasi-geld.

Geldhoeveelheid in enge zin (M1) = chartaal + giraal

Geldhoeveelheid in ruime zin (M3) = M1 + quasi-geld

M1 en M3 worden gebruikt in nationaal verband.

daarnaast is er ook geld nodig voor internationale transacties.

Geld kan worden gebruikt om een vermogen te beleggen. ( Geen exclusief kenmerk van geld.)

Een vermogen kan immers ook belegd worden in aandelen, obligaties, onroerende goederen, schilderijen, juwelen… In vergelijking met andere vermogensbestanddelen heeft geld het voordeel dat het perfect liquide is.

Liquiditeit van een goed = mogelijkheid om dat goed snel en zonder kosten om te wisselen tegen andere goederen.

In tegenstelling tot geld zijn aandelen en obligaties minder liquide omdat we ze eerst moeten verkopen vooraleer we ze kunnen gebruiken voor de aankoop van goederen en diensten. Bij die verkoop treden er tussenpersonen op die we moeten betalen.

Anderzijds heeft geld het nadeel dat het, in tegenstelling tot aandelen en obligaties, niets opbrengt en ook geen gebruikswaarde heeft, zoals onroerende goederen, schilderijen en juwelen.

Geld is van groot belang voor de goede werking van een moderne huishouding. Zonder geld zou een moderne economie, gebaseerd op specialisatie en arbeidsverdeling, niet kunnen functioneren.

Het geld kan ook een bron van moeilijkheden zijn voor de goede werking van het economische systeem:

1) geld is makkelijk te produceren

• de hoeveelheid geld in omloop kan sneller stijgen dan de hoeveelheid goederen
• er is kans op prijsstijging/inflatie

2) geld biedt mogelijkheid de ruil op te splitsen in tijd

• geld kan worden opgepot
• kringloop wordt verstoord
• kans op recessie

In de meeste primitieve maatschappijen bestond er geen geld en gebeurde de overdracht van goederen en diensten door directe ruil. = goederen tegen goederen (--> inefficiënt)

Naarmate het aantal goederen stijgt, vermeerdert het aantal ruilverhoudingen sterk en dus ook het aantal markten. Het gebruik van 1 goed als ruilmiddel, dwz als geld, betekende dan ook een grote vooruitgang in de economische ontwikkeling.

• Er is een sterke vereenvoudiging van de economische organisatie!

Het bestaan van geld maakt het mogelijk elke ruil van 2 goederen op te splitsen in 2 transacties => indirecte ruil. = goederen tegen geld

Geld is een rekeneenheid. Zonder gemeenschappelijke maatstaf zou de ruil van goederen en diensten moeilijk zijn, omdat uiteenlopende goederen dan moeilijk vergelijkbaar zijn.

Geld vormt ook een gemeenschappelijke noemer voor de ondernemingen om de kosten van diverse inputs uit te drukken.