Item gefilterd op datum: december 2012

Verklaring ongelijke schoolprestaties kinderen uit verschillende sociale klassen door verschil in cultureel kapitaal. Hij zette zich af tegen de economische verklaring en in termen van aanleg:

l Economisch verklaring

 louter monetaire verschillen: kinderen van welvarende ouders kunnen meer geld investeren in school.

=> rechtstreeks verband inkomen en vermogen ouders – schoolprestaties kinderen

MAAR is een kortsluitingdrogreden. culturele effecten hebben nood aan culturele oorzaken

l Verklaring in termen van aanleg

 begaafdheid is niet natuurlijk, product van investering in tijd en studie-inspanning dus cultureel kapitaal

 Bordieu: kinderen uit verschillende sociale klassen beschikken over een verschillend cultureel kapitaal. Drie vormen van cultureel kapitaal, hangen samen in de mate van gebruik van arbeid.

Sociaal en cultureel kapitaal was tot voor kort ondenkbaar. Je reduceerde de mens nl tot een middel. Op die manier krijgt het dus een seculiere waarde. Het kan nl verslijten. Met andere woorden kunnen we dus niet meer spreken van een neutrale term.

We moeten oppassen dat we niet alles kapitaliseren. We mogen dus niet alles tot middel maken.

Bourdieu was op de hoogte van dit gevaar. Hij gebruikte de begrippen eerder provocerend.

Het werkelijke object van de sociologie is niet een handelend individu. Ook al wordt het veld daardoor gereconstrueerd. De individuen zijn geen fictie, maar worden opgevat als een actor. Ze bekleden een positie binnen een veld en nemen deel aan een spel.

Het zijn geen mechanisch gestuurde deeltje die bewegen door een externe kracht.

Het individu is zeer actief. Ze kunnen nl ingrijpen in het spel en effecten voortbrengen. Maar toch zijn ze niet volkomen vrij. Ze zijn nl gebonden aan hun positie in het veld en de daar aan gebonden mogelijkheden en beperkingen.

Het zijn de dragers van het kapitaal. Afhankelijk van de hoeveelheid kapitaal waarover zij beschikken, kunnen ze in bepaalde mate de gang van het spel in hun voordeel beïnvloeden.

Ze nemen dus actief deel aan het spel. In sommige gevallen zullen ze zich niet neerleggen bij de bestaande kapitaalverdeling binnen het veld, en zullen ze trachten deze omver te werpen.

Kapitaal

Elk veld kent een specifieke vorm van kapitaal (of macht).

Vb. veld: kickboksen. Kapitaal: lenigheid, spierkracht, tijd, techniek. (arbeid leveren)

Het is geaccumuleerde arbeid (gematerialiseerde of belichaamde vorm), dat het vermogen heeft zich te reproduceren, door individuen of groepen kan worden toegeëigend en ongelijk verdeeld is.

l Het vermogen tot reproductie wil zeggen dat je het kan investeren en dus omzetten in winst. Kapitaal is altijd een middel om iets mee te bereiken.

Bv: door veel te oefenen krijg je een gespierd lichaam waardoor je meer kans hebt op winnen.

l Het bezitten van kapitaal geeft dus toegang tot het verwerven van de specifieke winst die in een bepaald veld te behalen valt. Dat bezit is ongelijk verdeeld over posities en dus over actoren.

De definitie van kapitaal is ruimer dan louter de economische betekenis. Het gaat om de vruchten van arbeid die werden opgestapeld en die kunnen worden ingezet om winst te behalen (kapitaal als gestolde arbeid).

l We zouden de definitie van kapitaal kunnen linken aan Marx, maar hij keek enkel naar het economische aspect. Bourdieu beziet het veel ruimer.

bv: scolar: diploma die je krijgt, verkrijg je door te leren. Dit krijg je dus door arbeid te leveren.

Er zijn veel verschillende soorten kapitaal. Hoeveel hangt af van het aantal velden dat men onderscheidt.

bv: het kapitaal zijnde zeldzame stripverhalen behoren tot het veld genre, sex appeal is kapitaal voor het veld van mannequins,....

Enkele algemenere kapitaalvormen gelden niet uitsluitend binnen één beperkt veld. Deze staan centraal in veldanalyse: economisch, cultureel en sociaal kapitaal. Deze zijn in zekere mate autonoom maar kunnen niet los van elkaar gezien worden.

l economisch kapitaal: nood aan tijd door vrij te kopen

bv: sponsers zoeken zodat je een wedstrijd kan organiseren

l cultureel kapitaal: taal cultuur,.... Je moet de dingen kunnen benoemen, kennen

l sociaal kapitaal: de goede mensen kennen.

Iemand die binnen een veld handelt, moet geloven in het bestaan van het veld en moet dit ernstig opnemen.

Men moet in het spel opgaan en er belangstelling in stellen. Het veld wordt pas gemaakt als de spelers erin geloven. Ze geloven in de illusie van het bestaan.

Bv: De spelers van voetbal moeten ook geloven dat ze voetbal spelen. Als ze dit niet geloven, dan spelen ze geen voetbal.

Iemand die kunst niet belangrijk vindt, zal niet kunnen meespelen in het veld kunst. De artistieke erkenning heeft geen waarde. Hij zet zich buiten het spel en bekleedt de positie van buitenstaander.

We zouden het begrip illusie kunnen linken aan belang.

Belang slaat op de interesse voor materiële voordelen.

Maar:

l veel velden die geen interesse hebben voor materiële voordelen. Dit voordeel is niet de belangrijkste inzet. Artistieke, sportieve, wetenschappelijke of literaire waardering is dat wat telt in de velden kunst, sport, wetenschap en literatuur. Ze streven niet naar geld maar naar andere winst.

l inzetten zijn niet altijd van geldelijke aard. De sportman zet niet enkel geld in maar ook zijn getraind lichaam. De kunstenaar zijn artistieke vaardigheid, originaliteit,... .

=> Willen meespelen in een veld wil dus zeggen 'belang stellen' in wat daar gebeurt, en in de winst die daar te verdelen valt.

Illusio is dus veel ruimer dan belang, die enkel belang hecht aan het economisch belang.

De Sl kan opgevat worden als een lappendeken van verschillende velden die uitgaan van hun eigen logica en die elkaar beïnvloeden.

Elk veld bestaat op zichzelf met een eigen logica en noodzakelijkheid.

l economische veld

 'zaken zijn zaken' principe, geen rekening houden met vriendschap, verwantschap,...

l artistieke veld

 weigering van de wet van het materiële profijt

Vele velden zijn onderworpen aan een economische logica.

Er bestaan overeenkomsten tussen een veld en een spel. Een veld is nl ongeveer de speelruimte waarbinnen de actoren moeten handelen.

Gelijkenissen

l duidelijke positie tov elkaar innemen

l confrontaties door opgaan in spel: belangstelling voor/geloven in

l mogelijkheden bieden

 spel: jetons, geld, ...

 veld: verschillende soorten kapitaal

Ook hier kunnen we de grafiek tekenen.

l x-as: autonoom en heteronoom

 autonoom: zelf doen

 heteronoom: onderworpen zijn aan anderen.

l y-as: laag en hoog hiërarchie

Bijvoorbeeld

- Sommige politiekers onderwerpen zich enkel aan politieke macht. Terwijl andere politici ook streven nr economische rijkdom.

- Er bestaan schrijvers in het literaire veld die de literaire maatstaven te hanteren. Terwijl er andere zijn, die ook politieke oogmerken hebben. Ze willen de SL veranderen. (heteronoom)

- In de sportwereld zou je autonoom kunnen omschrijven als sporters die sporten om te kunnen sporten. Heteronoom zou dan eerder willen zeggen dat ze het doen voor het aanzien, het geld,... .

Verschilpunten

Veld is niet doelbewust gecreëerd en bevat geen duidelijke spelregels. Terwijl een spel dit wel heeft. De voetbalspelers zijn zich wel bewust dat ze voetbal spelen en kennen duidelijk de regels van het spel.

1.1 Biografie

Om het even kort te zeggen:

Hij is geboren in 1930 in een boerendorp. Hierna is hij nr de Ecole Normale Supérieur in Parijs gegaan.

Hij heeft een brede interesse: antrolopogie, kunst, letteren, onderwijs, ongelijkheid,...

Theoretische diepgang en empirische nauwkeurigheid.

Moeilijke , warrige schrijfstijl = realistisch beeld van de werkelijkheid geven

• doel: reflexiteit = behoogde mate van afstand t.o.v studieobject én zijn eigen positie als onderzoeker

Invloed filosofische studie: overnemen van positie van Sartre.

In 2002 is hij overleden.

1.2 Oeuvre

l Sociologie de l’ Algérie

 antrologische studie over Algerije

l 1970 La réproduction

 co-auteur: J-C Passeron

 baanbrekende studie over het onderwijs en de voortgang van de sociale ongelijkheid

l 1965 Un art Moyen

 fotografie

l Le métier de sociologue 1971 & Le sens pratique 1980

 Sociologiebedrijf

l 1984 La distinction

 smaak

 de verschillende wijzen waarop mensen zich van elkaar onderscheiden

 synthese van zijn belangstelling voor kunst, onderwijs en sociale ongelijkheid

 vertaling in het Nederlands

l 1984 Homo academicus

 Wetenschap

 analyse van de omgeving waarin hij zelf werkzaam is

l 1992 Les régles de l’art

 benadering van de kunstregels

 vertaling in het Nederlands

l 1993, La misère du monde

 armoede

l 1996, Sur la télévision

 televisie

2. Intellectuele invloeden

niet gezien in les

3. Grondbegrippen

Bourdieu is tegen het opstellen van theoriein het ijle, los van een concrete toepassing in het empirisch onderzoek.

Begrippen mogen niet gedefinieerd worden. Zijn standaardbegrippen hebben dus ook geen definitie.

WRM? Alles wat je doet is plaatsbepalend in het veld. Je denken, voelen en handelen hangen hiermee samen.

Het denken van Bourdieu hangt nauw samen met 3 grondbegrippen: veld, kapitaal en habitus. Deze begrippen hangen nauw samen.

l doel: de bestaande polaire tegenstellingen (= vertekende werkelijkheid) die vaak in de sociologische theorie opduiken op te heffen.

bv: micro/macro, individu/maatschappij,...

l Deze begrippen zijn kunstmatig en vertekenen de werkelijkheid.

WRM? Alles wat je doet is plaatsbepalend in het veld. Je denken, voelen en handelen hangen hiermee samen.

3.1 Veld

We kunnen veld omschrijven als “een soort van wereld”.

Bv: sportveld => sporten

Bv: patattenveld => plaats waar je op werkt

=> complex en veeltallig

Het duidt op het bestaan van relatief autonome sociale ruimtes of sferen, waarbinnen een eigen logica heerst. Dit wil zeggen waarbinnen de interacties tussen mensen volgens welbepaalde mechanismen lopen.

l Elke positie biedt mogelijkheden en beperkingen aan de actor die deze bekleedt.

 bezit :

■ veel of weinig macht

■ veel of weinig kapitaal

 Men is in staat bepaalde winsten te verwerven.

l Streven nr kapitaal en macht: strijdperk

 kapitaal- en machtsverdeling krijgen

 verdeling veranderen of behouden

=> structuur = een bepaalde stand van de krachtverhoudingen tss strijdende actoren of instellingen.

Je dient het menselijk gedrag thuis te brengen in een veld. Je moet de individu niet op zichzelf te situeren.

=> “Wat is je plaats binnen het veld?” En waar staan de andere in dat veld?

Als je het grafisch zou verstellen, moet je een grafiek tekenen waarop je tal van punten zet.

l x-as: autonoom => heteronoom

l y-as: laag => hoog

Een persoon die helemaal onderaan op de grafiek staat, zal willen opklimmen. De spelers van een veld zijn actief en trachten op te klimmen. Dit kunnen ze doen door bijvoorbeeld te trainen, oefenen,...waardoor hun kapitaal gaat stijgen. Er wordt met andere woorden een competitie gevoerd. Dit is het doel van het menselijk handelen.

Opmerking:

Bourdieu wijst de ruiltheorie af, want de individu is niet opgesloten.

Kern civilisatietheorie: verband sociale structuur(vervlechtingnetwerk) en persoonlijkheidsstructuur.
- Verband tussen aard van het vervlechtingnetwerk van die samenleving (al dan niet lange interdependentieketens) en de mate van geweldmonopolie.

- Verband tussen de mate van geweldmonopolie en de dominantie vorm die geweld in een samenleving aanneemt (Fremdzwang of Sebstzwang).

- Verband tussen de vorm van geweld in een samenleving en de persoonlijkheidsstructuur van de leden in die samenleving.

Elias stelt dat er sinds de ME een geweldmonopolisering heeft plaatsgevonden als een gevolg van de toenemende arbeidsverdeling (dus verlenging en ↑ complexiteit van IDK).
ME: iedereen droeg wapens om zich te kunnen verdedigen tegen onverwachte aanvallen, onbeheerst gedrag werd beloond, men moest zich niet beheersen, de enige dwang waaraan hij bloot stond was de externe dwang uitgaand van evt. geweldplegingen van anderen = FREMDZWANG
Daarna: meer en meer geweldmiddelen in handen van centrale machten. Leger van de heer of koning is enige macht die legitiem geweld mag plegen binnen een bepaald territorium.
→ Ontstaan van gepacificeerde gebieden: regio’s die vrij zijn van gewelddaden.
= Een complexe, hooggeorganiseerde maatschappij kan niet zonder een geweldmonopolisering. Gewelddadige verstoringen van de intermenselijke betrekkingen zouden het immense netwerk van wederzijdse vervlechtingen uiteen doen vallen.

Gevolgen voor persoonlijkheidsstructuur van het individu:
ME: onbeheerst, impulsief gedrag werd aangemoedigd
NU: omgekeerd, enkeling leeft in een gepacificeerd gebied. Die vrede kan maar gehandhaafd worden als iedereen zichzelf beheerst. Niet toegeven aan spontane (aggresieve) opwellingen.
= SELBSTZWANG (zelfdwang)

+ zie korte samenvatting door Elias boek.

*Omgang boven- en ondergeschikten is veel informeler bvb ouders-kinderen.
ander vb: strand: gedrag is vrijer, minder beheerst, iedereen heeft zichzelf onder controle
ander vb: eten, niet meer ‘snelheid is troef’ → VERREGAANDE CIVILISATIE

Is het niet zo dat er wat sprake is van een decivilisatie? Meer geweld op straat, vieze woorden binnenshuis, enz.

Internet = voorbeeld van ongeciviliseerde omgeving. Oorzaak: wordt vooral overeind gehouden door technologie i.p.v. mensen.

Dus: veranderingen in de gedragsstandaard van de hogere maatschappelijke lagen. Maar de manieren van het hof golden als toonaangevend, ook voor mensen die niet aan het hof verschenen. De modes, gebruiken en goede manieren aan het hof werden geïmiteerd door de hogere burgerij.
→ Spiraal van distinctie.
Opdat de hogere maatschappelijke lagen zich opnieuw zouden kunnen distantiëren van de lagere maatschappelijke lagen, gingen ze nog hun gedrag nog meer verfijnen en ontwikkelen → Civilisatieproces werd dus almaar verder gestuwd. Gevolg: pijnlijkheiddrempel (drempel waarboven met iets onbeschaafd vindt) schoof almaar op.

4.1. Civilisatie als toenemende beheerstheid en nuancering van affecten.
Gedrag dat we nu onder ‘beschaafd’ verstaan, kwam in eerdere fazen niet voor.
→ Elias vroeg zich af hoe deze verandering, deze ‘beschaving’, zich heeft voltrokken.
→ Hij beschrijft de manierenboekjes (=pedagogische hulpmiddelen) tot de 19^de E.

• richtlijnen over hoe men zich diende te kleden, gedragen aan tafel en in publieke plaatsen, hoe men zijn hygiëne en allerlei lichaamsfuncties moest verzorgen, enz.
• Bvb: ‘onfatsoenlijk wanneer hij zijn neus in het tafellaken snuit’
• Manieren om lichaam te controleren!
• werden gebruikt door opvoeders aan de hoven om de kinderen van hun heer de juiste, voor hun stand gepaste, manieren aan te leren.
• werden eerst gebruikt bij adel, daarna ook bij burgers

Toenemende ‘civilisering’ aan:
1. Toename van lichaamsbeheersing: driften en impulsen steeds meer beheren.
Eten, slapen, neussnuiten, toilet gaan, … : vroeger voerde men deze activiteiten directer (eten uit pot), met minder hulpmiddelen (vork), ongegeneerd (behoeften met anderen erbij) en impulsief (jeuken=krabben). Dankzij manierenboekjes werden deze verrichtingen minder direct, met allerlei hulpmiddelen, met een toenemend gevoel voor schaamte en gêne, en beheerster.

2. Affecten matigen en minder hevig beleven. ME: mensen beleefden affecten extreem en naïever. Gaandeweg werden affecten minder extreem, en er ontstond een appreciatie van nuanceverschillen in emotionele belevingen.