Item gefilterd op datum: december 2012

Dit proces van zelfperceptie ligt aan de basis van het onderscheid tussen intrinsieke en extrinsieke motivatie:

- Intrinsieke motivatie: eigen gedrag als intern veroorzaakt

- Extrinsieke motivatie: eigen gedrag als extern veroorzaakt (bv. Beloning voor het lezen van boeken)

Het gevaar van extrinsieke motivatie  overjustification effect: omdat er extrinsieke redenen zijn, gaat men het intrinsieke onderschatten. Bij het toevoegen van extrinsieke motivatie zal het gedrag met snelheid toenemen. Als we daar te veel over nadenken, kan het wel eens zijn dat men het gedrag in zijn geheel gaat toeschrijven aan extrinsieke redenen.

Onderzoek Greene et al.

• Opdracht: men speelt met basisschool-kinderen een wiskundespelletje
• O.V.: motivatiegroep (extra motivatie) vs. controlegroep
• Motivatie bereiken via credietsysteem (hoe langer men het spelletje speelt, hoe meer men beloond wordt)
• Grafiek: basislijn (zonder enige beloning), Credits (met beloning), Nameting (zonder beloning maar gemeten na het creditsysteem)

Wat wordt er gemeten? Hoeveel tijd heeft het kind gemiddeld genomen aan zo’n wiskundespel?

Het belangrijkste is de nameting, wat gebeurt er als het creditsysteem wegvalt?

Ze komen op het niveau dat samenvalt met de basislijn en daarna gaan ze de dieperik in.

Reden hiervoor: De foute interpretatie van de redenen van het eigen gedrag

Wanneer onze attitudes en gevoelens onzeker of ambigu zijn, baseren we onze conclusies daarover op observaties van ons gedrag en de situatie waarin dat gedrag voorkomt.

Eerst gaan we kijken naar de interne attributie, je bent bijvoorbeeld altijd op de hoogte geweest van die innerlijke gevoelens bv.dat je houdt van klassieke muziek.

Daarna gaan we kijken naar externe attributie: hebben we ons vanwege de situatie op een bepaald manier gedragen?

Dit is de attributietheorie die mensen toepassen op zichzelf deze keer ipv op anderen.

Soms zijn onze gedachten niet duidelijk genoeg, en kunnen we ook niet bij anderen terecht, in dat geval gaan we aandacht hebben voor ons eigen gedrag

Zelfs al proberen we ons van onszelf bewust te worden, dan nog is het moeilijk te weten waarom we ons zus of zo voelen.

We zijn nu eenmaal meer automatische denkers dan we (soms) zouden willen.

Introspectie leidt dus soms tot antwoorden die méér zijn dan dat we objectief weten

Onderzoek Wilson et al

Willen aantonen dat wat mensen over zichzelf denken en de verklaring voor hun gedrag stemt niet overeen met de werkelijkheid

Studenten moesten een dagboek bijhouden over hun eigen gemoed en ook alle gegevens bijhouden over de factoren die wel eens een verklaring voor hun gemoed zou kunnen zijn. Zij dachten bijvoorbeeld dat het aantal uren slaap invloed had op hun stemming.

Het dagboekje zag er ongeveer zo uit:

Gemoed Verklaring 1 verklaring 2 objectieve info

Bij het coderen: factoranalyses doen op de gegevens zodat je objectieve voorspellers hebt van het gemoed en subjectieve voorspellers. De objectieve voorspellers blijken slechter te zijn dan de subjectieve voorspellers.

• We kunnen niet altijd juist verklaren waarom we ons zo voelen

• Waarom menen we soms meer te weten over onszelf dan objectief rechtvaardig? De causale theorieën die we gebruiken om het gedrag van anderen te verklaren, gebruiken we ook voor onszelf.

Causale theorieën= theorieën over de oorzaken van de eigen gevoelens en gedragingen, vaak krijgen we dergelijke theorieën aangereikt via onze cultuur.

Voorbeeld onderzoek Nisbett & Willson

Nisbett & Willson waren aan het overleggen en werden gestoord door een stofzuiger. Dat bracht hen bij de hypothese: lawaai beïnvloedt oordeel, maar komt niet terug in introspectie omdat we er geen causale theorie over hebben. Die gebeurtenis zou het oordeel van de mens beïnvloeden maar ze zien die gebeurtenis over het hoofd als ze hun gedrag proberen te verklaren omdat die niet in hun causale theorieën voorkomt.

DUS ze doen daar een onderzoek naar:

Ze projecteren een documentaire met of zonder lawaai (=O.V.)

De A.V. = de eindbeoordeling van de film, de vraag of het lawaai de appreciatie van de film beïnvloedt

Resultaat: het lawaai had geen effect maar de deelnemers waren er wel van overtuigd dat het lawaai een negatief effect heeft (Wat Wilson en Nisbett dachten maar wat dus niet waar bleek te zijn)

• Fouten bij introspectie:

- Soms denken we dat iets van invloed is, wanneer dat in de realiteit niet zo is

- Soms denken we dat iets geen invloed heeft, terwijl dat wel zo is

• Gevolgen van die fouten:

- Verandering van attitude in functie van die fout

verduisteren tijdelijk de ‘echte’ attitude (evaluatieve beoordeling, negatieve of positieve attitude)

kunnen gevolgen hebben als mensen naar de nieuwe attitude gaan handelen

Attitude heb je over mensen, relaties, producten,… Het is heel automatisch.

Voorbeeld: mensen zich schuldig laten voelen  de kans is groter dat die mensen bv. Deelnemen aan 11.11.11  de persoon op zich is zich daar zelden bewust van.

Dus er zijn veel invloeden bv. Introspectie dat die attitudes kunnen veranderen

1) Je komt iets tegen dat je aandacht op jezelf richt

2) Er ontstaat een toestand van zelfbesef, je denkt over jezelf na

3) Je vergelijkt je huidige gedachten of gedrag met je interne normen of verwachtingen over jezelf. Komen ze overeen?

4) Ja? Alles is inorde. Nee? 2 mogelijkheden

5) Eerste mogelijkheid: verander je gedrag zodat het terug overeenkomt met je eigen normen.

Tweede mogelijkheid: je kunt of wilt je gedrag niet veranderen, je voelt je ellendig en vlucht zo snel mogelijk uit de toestand van zelfbesef

• Inhoud: dagboekstudie met willekeurig ingestelde episodes
• Proces: bij het horen van een signaal moest men enkele vragen beantwoorden over activiteiten, gemoed, gedachten,…

Daarna werd er een inhoudsanalyse gedaan. Daaruit bleek dat mensen minder aan introspectie doen dan wel zelf denken. We denken meer na over het werk, het dagelijkse leven.

Soms komen we ook iets tegen in onze omgeving dat ons zelfbewustzijn prikkelt. (bv. Weten dat mensen naar ons kijken, onszelf op een video zien,…)  je wordt het middelpunt van je aandacht.

• Self-awareness theory (zelfbewustzijntheorie)

= idee dat wanneer mensen hun aandacht op zichzelf richten, ze hun gedrag evalueren en het vergelijken met hun innerlijke normen en waarden.

= vergelijkbaar met de test-fase in T.O.T.E.

Als er sprake is van discrepantie (tegenstrijdigheid) dan kan men die:

1. Oplossen door gedrag te veranderen (cognitieve dissonantie: je kan ook interne aanpassen)
2. Niet op te lossen, het zelfbewustzijn omzeilen (afleiding, drugs, religie,…)

Introspectie = kijken naar (en interpreteren van) de eigen “psychologische toestanden” zoals gedachten, gevoelens en motieven.

• Lange tijd een toonaangevende methode geweest in de psychologie:

- Wundt

- Therapie die nu nog steeds wordt gebruikt in hulpgroepen

• De wetenschap doet er al lang geen beroep meer op, men neemt aan dat de leek dit nog wel doet

• Verworpen:
  • Indirecte angstreductie
  • Ontvluchtingshypothese
  • Cognitieve klaarheid

- Gesteund: sociale vergelijking

- Betekent niet dat affiliatie alleen om zelfevaluatie gebeurt:

• Mensen weten niet altijd wat effect van situatie op hun gedrag is
• Angstreductie is soms ook belangrijk:

1) Veldonderzoek ziekenhuis

2) Steun directe angstreductie bij eerstgeborenen: bij een eerstgeborene kind, mama of papa komt troosten. Bij een latergeborene: grote broer of zus komt het erger maken. Een latergeborene is dus ambiguer geconditioneerd over de waarde van sociaal gezelschap. Dus de angstreductie hypothese werkt bij eerstgeborene maar niet bij latergeborene.

Als we proberen gewaarwordingen te verklaren, moeten ook andere gewaarwordingen dan angst tot affiliatie leiden bv. Honger

Dekmantel: “onderzoek visuele waarneming”

O.V.: duur voedseldeprivatie ( 0 uur vs 6 uur vs 20uur)

A.V.: voorkeur wachtperiode (alleen vs samen)

Resultaten: geen honger: meer personen alleen dan samen

Medium honger: meer personen alleen dan samen

Grote honger: meer personen samen dan alleen

- Homogenisatie in samencondities

- Vooral bij matige initiële variatiebreedte. Reden hiervoor: mensen met veel angst zijn gerustgesteld, mensen met weinig angst worden toch zenuwachtig. De angsten groeien naar elkaar toe.

• Vooral angstevaluatie hypothese