Item gefilterd op datum: december 2012

We spreken van een ‘revolutie’ omdat het gaat over de overgang van een agrarische samenleving naar een industriële maatschappij. Die overgang ging gepaard met een aantal verschuivingen:

- Vestiging van de burgerlijke democratieën (politiek)

- Nieuwe technieken en nieuwe gewassen (landbouw)

- Demografische transitie (omwenteling in samenstelling van de bevolking)

Twee belangrijke data:

• Politiek: 1789 staat voor de Franse revolutie en de bouw van de eerste moderne fabriek in Lancashire.
• Economisch: 1848: bouw van het eerste spoorwegnet en het verschijnen van het Communistisch Manifest.

Industriële revolutie in twee belangrijke cesuren (omwentelingen):

1. Op het einde van de 18^e eeuw (van grosso modo 1760 tot 1840) in Engeland schakelen we over van een agrarische naar een industriële economie (in een bepaald aantal sectoren en plaatsen).
2. Eind 19^e eeuw: industrialisering uitgebreid naar andere sectoren en andere landen.

In dit hoofdstuk behandelen we de overgang naar en de ontwikkeling van de industriële maatschappij in de 19^e eeuw en het begin van de 20^e eeuw. Deze industriële revolutie begon in Engeland op het einde van de 18^e eeuw en verspreidde zich van daaruit naar een aantal landen in Europa en de Verenigde Staten. Op het einde van de 19^e eeuw greep een tweede industriële revolutie plaats die zowel meer landen als meer sectoren omhelsde.

Een belangrijk breukvlak om de geschiedenis van het kapitalisme sedert de 19^e eeuw in te delen en te begrijpen. Het fordisme kende in alle geïndustrialiseerde landen een doorbraak na WOII en zorgde voor ongekende economische groei tot in de jaren 1970.

Hoogtepunt van het fordisme?

De golden Sixties.

De jaren 1975 tot vandaag heten :

“post-fordisme” = gekenmerkt door flexibele productie, liberalisering van de markten, financiarisering en globalisering van de wereldeconomie.

5 stages of Economic Growth:

1) Traditional society: overwicht van de landbouw en politieke macht voor diegene die grond bezit.

2) Transitional stage: 17^e-18^e Eeuw in West-Europa, ontwikkeling van de voorwaarden voor de take-off. Landbouwproductiviteit stijgt en centralisatie van staten.

3) Take-off into self-sustained growth: de fase van de IR op einde van de 18^e Eeuw.

4) Drive to maturity: 40-60j na take-off: duurzame groei van de industriële productie

5) The age of high mass consumption: eind 1950 de productie van consumptiegoederen en diensten

De wederopbouw van België na WOII: België evolueerde van lage naar hoge lonen en kende een hoge economische groei.

Dit heeft 3 verklaringen :

1) Het Belgisch productieapparaat kwam bijna ongeschonden uit de oorlog omdat de Belgische industriëlen besloten mee te werken met de bezetter om een ontmanteling van de fabrieken (zoals in WOI) te vermijden.

2) Een maand na de bevrijding werd de operatie Gutt (= Minister van Financiën Gutt) gelanceerd waarmee het geldvolume verminderd werd om de inflatie te laten dalen die tijdens de oorlog ongeziene pieken kende.

3) Na een eenmalige verhoging van de lonen met 60%, opteerde de regering voor een politiek van loonmatiging en controle op de prijzen. De vakbond werd nauw bij dit beleid betrokken.

Wat is “cesuur”?

Historici delen de tijd in historische periodes in en elke periode begint met een cesuur. Een cesuur is een breukvlak. Een nieuwe periode begint soms met een evenement. (Franse revolutie, …)

Wat “euro-centrisme”?

Een probleem van de historici: Europa vormt het middelpunt en de rest van de wereld komt slechts aan bod voor zover het met Europa in aanraking komt. Bv.: de indeling van de tijd in voor en na Christus.

Er zijn 2 grote cesuren in de evolutie van de mens:

1) De neolitische revolutie met de uitvinding en de overgang naar landbouw en veeteelt.

Hiertussen lijkt alsof de tijd heeft stilgestaan. = histoire immobile

2)Tot aan de IR, eerst in Engeland (eind 18^e eeuw) en dan de rest van Europa.

Officiële bronnen = bronnen geproduceerd door de OH

Nee, op die bronnen moeten ook de regels van de historische kritiek op worden toegepast!

Economische historici maken veel gebruik van economische concepten:

• De wet van vraag en aanbod
• Philipscurve: verband tussen inflatie en werkloosheid ( lage inflatie  stijgende werkloosheid)

Niet elk historisch feit is uniek. Er zijn toch recurrenties in de geschiedenis. Geef een voorbeeld.

Stakingen voor loonsverhoging hebben meer kans op succes als de werkloosheid laag is en omgekeerd.

Wat is ‘The benefit of hindsight’?

De historicus weet hoe het historisch proces is afgelopen en kan die afloop proberen te verklaren door het fenomeen in een historische context te plaatsen.

Wat is hier vaak het probleem bij?

Het ‘anachronisme’. = Het verkeer in de tijd situeren van een gebeurtenis.

Een publicatie van Keynes uit 1919:

“The economic consequences of the peace”
= de zware herstelbetalingen die Duitsland na WOI kreeg opgelegd, ontwrichtten de Duitse economie, wat een hoge inflatie teweegbracht en een voedingsbodem was voor de nazi’s.
 Achteraf bleek Keynes’ analyse juist te zijn!

Dit gebeurt zeker en vast niet willekeurig, maar volgens een specifieke methode en is gebaseerd op bronnen.
Deze bronnen zijn de sporen van het verleden, en kunnen verschillende vormen aannemen.
->Geschreven bronnen: dit is een traditionele manier, vaak bestemd voor een breed publiek en daarom gepubliceerd. Maar ze worden niet altijd gepubliceerd, omdat sommige bronnen tot stand zijn gekomen bij een administratief proces. (Vb. Verslag van Raad van Bestuur)
Wnr deze vorm van bronnen niet langer bruikbaar is worden ze overgebracht naar archiefdepots, zowel publieke als private.
->Niet-geschreven bronnen (worden meer en meer gebruikt: dit zijn zaken zoals audi-visuele producten, mondelinge geschiedenis en materiële relicten zoals gebouwen, monumenten of landschap zelf. Dit is een zeer belangrijke vorm van bronnen, want vroeger had men niet altijd de kans om gebeurtenissen neer te schrijven.
Belangrijke bij bronnen:
-heeft de auteur kennis uit eerste hand of gaat hij af op geruchten
-heeft hij voldoende kennis om de feiten te begrijpen
-voor wie (publiek) is deze bron bedoeld want de opstelling wil een bepaald effect bereiken (arbeiders <-> mng’s)
-rekening houden dat auteurs van bronnen hun eigen visie er in kunnen verwerken

Het werkveld van de historicus is zeer breed geworden. MAAR vroeger ‘Histoire bataille’, hieronder verstaan we enkel aandacht voor militaire maar ook politieke zaken.
De laatste decennia is dit al uitgebreider geworden. Er is een toenemende aandacht voor sociaal, economie, cultuur, dagelijks leven,…
De mijlpaal van deze uitbreidingen vinden we terug in ‘Annales’: het is dan ook in dit tijdeschrift dat er niet langer alleen politieke geschiedenis beschreven wordt. Maar economische-sociale geschiedenis.
De historici van Annales zochten vooral naar de structuren die het historische proces bepalen. Deze structuren zijn gelaagd:
-grondlaag: relatie van het individu tot het milieu (zeer trage evolutie)
-tweede laag: sociaal-economische structuren en de ideologieën. ( al iets sneller, dit vormde ook de basis voor eco gesch)
-derde laag: politieke geschiedenis (veel sneller, van dag tot dag)

Hij schrijft geschiedenis
-hij beschrijft feiten die zich in het verleden hebben voorgedaan
-geeft aan de feiten een samenhang
-geeft/zoekt een verklaring

Zijn activiteiten worden vastgelegd in
-boeken
-artikelen
-digi-audi prod. (vb.tv-doc = Vrouwen voor gelijk loon)

1.Men gebruikt dit vaak om een gebeurtenis in te kaderen +begrijpen. Dmv inzich in de geschiedenis kunnen we hedendaagse fenomenen beter begrijpen, afwegen, belang inschatten.
Illustratie: Zoals hierboven vermeld is kennis van geschiedenis belangrijk om hedendaags zaken beter te begrijpen. Zo ook ‘Psychologie van het brood’ uit cijfers blijkt dat de prijs van brood doorheen de jaren enorm is gestegen daarom is de consumptie enorm gedaald. Toch wijst dit op een paradox. Omdat brood slecht 0,9% van het gezinsbudget bedraagt. Indien we de geschiedenis van het brood zouden kennen, zouden we dit zeker en vast kunnen verklaren. Brood was vroeger één van de belangrijkste voedingsbestanddelen. De gedachte dat brood vroeger belangrijker en een groter deel van ons gezinsbudget nam (5%) blijft leven.

2. Daarnaast blijft geschiedenis ook nuttig om ons bewust te maken dat fenomenen en structuren uit de eigen tijd het resultaat zijn van een historische ontwikkeling, van een historisch proces.
Illustratie: Een passende illustratie hierbij is de indexering. Het mechanisme van de koppeling van de lonen aan de stijging van de kleinhandelsprijzen is historisch gegroeid. Dit systeem is, met enkele onderbrekingen en wijzigingen tot vandaag grotendeels overeind gebleven.

3. Zo worden herinneringen actief levendig gehouden. Er worden zaken zoals monumenten gebouwd. Maar ook binnen het bedrijfsleven kunnen we de geschiedenis nog steeds goed nalezen.
Er zijn twee soorten bedrijfsgeschiedenissen.
Hagiografisch: zetten alleen hun sucessen in de verg en laten mindere periodes links liggen.
Andere: laten professionele historici toe om met de hulp van archief alles (zelfs de mindere periodes) neer te schrijven.

Deze twee soorten spelen ook een belangrijke rol inzake betrouwbaarheid.
Bovendien wordt geschiedenis ook vaak gebruikt om ‘corporate identifty’ in de verf te zetten. Vb. Bepaalde etiketten drukken.