Item gefilterd op datum: december 2012

* Imannuel Kant is de incarnatie van de saaie professor. Hij blijft heel zijn leven lang op dezelfde plaats, is hyperregelmatig en heel systematisch. Zo wandelt hij bijvoorbeeld altijd rond 16u een toertje rond de kerk.

2 keer doet hij dit niet: - toen hij Emile van Rousseau aan het lezen was.

- toen Franse Revolutie uitbrak (hij steunde dit)

“Er is fundamentele ongelijkheid in samenleving die mensen kapotmaakt.”
NATUURTOESTAND: is fantastisch want mensen zijn fundamenteel gelijk!

STAATTOESTAND: er ontstaat ongelijkheid en die is bedreigend!

Wetten zijn alleen maar nuttig voor de bezitters en schadelijk voor wie niets heeft=> Het sociaal verdrag beschermt nl vooral diegene die veel te verliezen hebben volgens Rousseau.

OPLOSSING: “fraternité, egalité, liberté” => gelijkheid terug herstellen

=> Een sociaal verdrag kan maar rechtvaardig zijn als er juridische gelijkheid is tussen individuen + als reële ongelijkheid beperkt blijft!

Dit wil zeggen: als iedereen iets heeft en niemand teveel!
(Onbeperkt eigendomsrecht is voor Rousseau bron van pure uitbuiting)

* Rousseau is een romanticus die in de Franse Revolutie betekend heeft wat Locke in de Amerikaanse Revolutie was.

1. H: onmogelijk dat mens in natuurtoestand al natuurlijke rechten en plichten zou hebben.

2. H: Rechten en plichten hebben maatschappelijke oorsprong

L: Rechten en plichten hebben een goddelijke oorsprong.
=> de mens bestaat al als individu in zijn relatie tot God nog voor hij in de sociale verhoudingen binnentreedt. God heeft mensen individueel geschapen.

(Dit idee komt volgens sommigen alleen in christelijke cultuur voor waardoor wortels v. modern individualisme in christendom zouden liggen volgens hen)

3. Bij Locke is het onderscheid tussen situatie met en zonder staat minder scherp omdat er sowieso al een natuurlijke orde aanwezig is.

4. H: Leviathan zowel uitvoerende als wetgevende macht!
L: Wetgevende macht en uitvoerende macht zijn gescheiden.

=> Dit zorgt voor spanningen tussen deze twee machten:

- Wetgevende macht is de hoogste macht in de staat, maar wordt onderworpen aan reeds beperkingen die door haar doel worden bepaald. Ze komt slechts van tijd tot tijd eens samen.

- Uitvoerende macht is continu aan het werk en beslissen, maar soms is er geen wet voor handen. Dan kan uitvoerende macht zijn positie misbruiken.

(= PREROGATIEF => de mogelijkheid om op eigen houtje te handelen)

5. Bij Hobbes: Bij conflicten moet de staat zijn macht gebruiken.

Opstand betekent terugkeer naar natuurtoestand waar wet van de sterkste geldt. De sterkste (Leviathan) moet die macht laten gelden. Er is dus geen sprake van recht op revolutie, wat niet belet dat er soms gebeuren.

=> Ene absolute macht wordt dan vervangen door andere absolute macht.

Bij Locke: Revolutie is mogelijkheid, je hebt er recht op wanneer staat/vorst de basisrechten niet respecteert + wanneer ze alle macht naar zich toe trekt.

• Locke zijn voorwaarden voor rechtvaardige oorspronkelijke toe-eigening:

1. De mens is van nature eigenaar van zijn eigen persoon, arbeid van zijn lichaam & al datgene waarmee hij zijn arbeid vermengt.
(deze vw is echter niet echt duidelijk. Bestaat de arbeid die toe-eigening legitimeert uit plukken, rapen of opeten van een appel?)
2. Toe-eigening van natuurlijke goederen vergt geen toestemming van alle gemeenschappelijke gebruikers zolang men deze effectief kan gebruiken.
3. de Lockean Proviso => Private toe-eigening is gerechtvaardigd zolang er nog genoeg en even goed over blijft voor de anderen.
Vb. Zo vond Locke de expansies van Britse kolonies verantwoord omdat de natives hun arbeid niet efficiënt genoeg was en er nog grond genoeg was.

• Voorbeeld: Tragedy of the commons:
• Gemeenschappelijke gebruik van de weilanden zorgde ervoor dat er overbegrazing was omdat de boeren allemaal veel dieren wilden om hun nut te maximaliseren. Dit had dus echter drastische gevolgen voor de weilanden.
  => Door de weilanden in Engeland privébezit te maken kon men overbegrazing voorkomen omdat mensen hun eigen bezit niet vernietigen.
• Locke gaat later deze beperkingen onschadelijk maken:

- doet mensen het geld uitvinden in natuurtoestand wat verspilling tegengaat.
=> sterke ongelijkheid wordt ok, de norm wordt efficiëntie.

Door deze beperkingen zo onschadelijk te maken vindt Locke een manier om grootgrondbezit te verantwoorden.
(Commons vandaag: polen, atmosfeer, maan, zeebodem, ruimte,…)
- een geldeconomie houdt in dat er waarschijnlijk niet langer ‘nog genoeg en even goed’ (=3^de vw) is voor iedereen. Volgens hem is dit geen probleem want productiviteit van een bewerkt stuk grond is hoger dan een onbewerkt stuk + door je arbeid te verkopen kan je hoger loon krijgen dan op gemene gronden.

NATUURTOESTAND/NATUURRECHTEN:

Er zijn aantal rechten waar je vanaf je bestaan recht op hebt, maar ze zijn moeilijk afdwingbaar.

Men bezit de vrijheid om te handelen hoe je wil en vrij te beschikken over je persoon en eigendom zolang je de natuurwet niet overschrijdt.

(= natuurlijk eigendomsrecht op jezelf, je handelen en producten v. je arbeid)

=> Dat mens in juridische verhouding tot zichzelf staat is totaal nieuw idee!

Hoewel mens als rationeel wezen wel de natuurwet kent, kunnen passies hen bedriegen of leiden tot overdreven wraakacties. Daarom:

SOCIAAL VERDRAG:

Doel: hetzelfde als dat van de natuurwet, namelijk het vrijwaren van eigendom van de individuen.

=> De staat moet er voor zorgen dat die basisrechten gewaarborgd en gegarandeerd worden en dat de afspraken nagekomen worden.

De toestand met staat zou beter moeten zijn dan de natuurtoestand, dus gaan individuen een sociaal contract afsluiten.

!Ze creëert wel geen nieuwe rechten, ze verstevigt gewoon die die bestonden!

Er zijn aantal rechten waar je vanaf je bestaan recht op hebt, maar ze zijn moeilijk afdwingbaar.

Men bezit de vrijheid om te handelen hoe je wil en vrij te beschikken over je persoon en eigendom zolang je de natuurwet niet overschrijdt.

(= natuurlijk eigendomsrecht op jezelf, je handelen en producten v. je arbeid)

=> Dat mens in juridische verhouding tot zichzelf staat is totaal nieuw idee!

Hoewel mens als rationeel wezen wel de natuurwet kent, kunnen passies hen bedriegen of leiden tot overdreven wraakacties. Daarom:

• * Tijdens Amerikaanse Revolutie stelt men dat de vorst in Engeland hen basisrechten afneemt. In deze Amerikaanse Revolutie vinden we veel van Locke terug. Zijn ideeën worden door president George Washington opgenomen in de Amerikaanse grondwet.
• - Locke heeft ook positievere visie op de mens dan Hobbes en de problemen van het uitwerken van de Leviathan komen dan bij Locke ook niet terug.

• 1. A&P => mens is van nature bestemd tot ontwikkelen van zijn redelijkheid.
• H => mens wordt door zijn passies geregeerd
• 2. H => verzet zich tegen feit dat staat hoogste goed moet realiseren
• => Het volstaat al als ze grootste kwaad, de anarchie, kan vermijden!
• 3. A&P => mens is intrinsiek sociaal wezen
• H => mensen zijn individualisten, niet geschikt om in maatschappij te leven.

• => ze veronderstelt nl. dat er al een macht zou moeten bestaan als men uit de natuurtoestand wil geraken. Wie in natuurtoestand macht zou afgeven (en dus niet denken aan eigenbelang, wat volgens Hobbes het enige is waar mens aan denkt) riskeert nl. de dood als anderen dit dan niet doen.
• => waarom zou de mens zich onderwerpen aan de staat en geen wapens achterhouden => ze is namelijk passioneel en machtswellustig.

• NATUURTOESTAND = wereld zonder staat
• = onveilig en zeer bedreigend
• - enige waar individuen op bekommerd zijn is hun zelfbehoud.
  - Iedereen is vrij in de zin dat iedereen al wat hij begeert kan opeisen.
  => Als iedereen ‘recht’ op alles heeft, is er uiteraard geen recht meer.
• - Leven is constant in beweging, begeerte vlindert van een object naar andere.
  - Volgens hem willen mensen altijd het beste en zijn ze constant in onderlinge competitie/strijd met elkaar.
• OPLOSSING: 1 centraal machtsorgaan dat het monopolie heeft via het afsluiten van een SOCIAAL CONTRACT
• => Mensen geven al hun macht af aan de staat die zo monopolie heeft. Ze ontstaat o.w.v. keuze van individuen en niet o.w.v. goddelijke instructuur.
• De Staat = LEVATHIAN die:

- veiligheid en orde waarborgt in de samenleving

- regels, afspraken en het recht kan afdwingen

- mensen met rechten en plichten creëert.

• => sociaal verdrag is hier dus onvoorwaardelijke onderwerpingspact!
  De Leviathan tekent dit verdrag niet! Men kan dus niet in opstand komen tegen wantoestanden van de Leviathan! Ze is aan niemand verantwoording schuldig! (Hobbes denkt: zelfs wantoestand is beter dan pure chaos)
• => “ Convenants without the sword are but words = Overeenkomsten zonder dwangmacht zijn slechts woorden”
• Gevolg: staat kan dus burgers gewoon verwijderen zonder veel zorgen.
• OPMERKINGEN:

1. Er is geen maatschappij denkbaar buiten de staat. De maatschappij is het product van de Leviathan!
2. Hoe komt dat mensen in de natuurtoestand zo’n verdrag afsluiten?
=> Ons zelfbehoud vinden we belangrijker dan vrijheid. We willen overleven!
3. Wat doe je dan met de Kerk?
= een macht in de macht en is volgens hem ook zeer bedreigend.
=> Iedereen moet wapens afstaan. Pas dan kunnen afspraken gemaakt worden aangezien leviathan kan tussenkomen als ze niet nageleefd worden.
Vandaag: Financiële markten die staatsorde bepalen = macht in de macht. Zou wederom Hobbes zeer bedreigend vinden!

• In Hobbes zijn theorie vinden we aantal argumenten waarom een ontwikkelde maatschappij een ontwikkelde staatsstructuur nodig heeft:

1. Een vrije ongeregelde markteconomie staat volgens hem gelijk met oorlog. Het is dan ook niet toevallig dat de markt en nationale staten historisch samen zijn opgekomen.

2. Ongelijkheid is een oppervlakte verschijnsel. Fundamenteler is de teloorgang van het hiërarchische verschil in individualistische maatschappij ordening. Gelijkheid is voor hem een bron van oorlog.

• => zorgt er voor dat evenveel hoopt zijn doeleinden te bereiken
  Gevolg: 2 mensen die hetzelfde begeren waarvan zij niet samen kunnen genieten gaan in oorlog komen te staan met elkaar.
  3. De fundamentele asymmetrie tussen de staat en de burgers.
  => De staat heeft niet alle burgers nodig, maar de burgers wel de staat.
  Er zullen omstandigheden zijn waarin de staat dus burgers zal moeten kunnen opofferen voor het algemeen belang.