Item gefilterd op datum: december 2012

In het Pareto optimum bestaat er geen ideale situatie. Het is de sociale situatie waarin er geen andere situatie bestaat waarin 1/meer personen beter af zouden zijn zonder de andere te doen verliezen.

Actoren streven naar een maximale efficiëntie in hun handelen/trachten tegen zo weinig mogelijk kosten, zoveel mogelijk nut te maximeren.

Een individu is rationeel als de voorkeursordening VOLLEDIG en TRANSITIEF is, ook

REFLEXIVITEIT en CONTINUITEIT wordt geëist.

=> indien voldaan aan 4 voorwaarden, dan kan men een nutsfunctie opstellen.

= theorieën die van het handelen de elementaire eenheid maken, die er m.a.w. van uitgaan dat het sociale in laatste instantie een product is van het individueel handelen.

Coleman stelt dat het object van de sociologie het systeem is, maar dat de verklaring gebeurt a.d.h.v. strategische en intentioneel handelende individuen.

2 belangrijke elementen

1. Sociaal handelen: Weber veronderstelt subjectieve zingeving, intentionaliteit; dit sociaal handelen van individuen vindt plaats binnen samenleving, cultuur…

Elster spreekt dan over Filters: de uitgangspositie = verzameling van alle mogelijke handelingen.

1e filter: reeks beperkingen -> opportuniteitsset

2e filter: leidt tot de concrete handelingen via rationele keuze (of sociale normen) door het elkaar ontmoeten van mogelijkheden & wensen.

2. Het Multi-levelprobleem of de verhouding tussen micro & macro. (zie gedachte Coleman)

Granovetter schetste een probleem dat volgens hem zowel economie als sociologie al te vaak treffen: “onrealistische assumpties over individuele actoren”.

Uitgangspunt: gedrag en instellingen worden beïnvloed door sociale relaties. Het is onmogelijk handelen waar te nemen zonder sociale relaties, tenzij dan in een gedachteexperiment.

-> sociale wetensch. Gaan vaak uit van fictieve niet-sociale situatie.

-> niet realistisch

Andere zijde van continuüm: Polanyi: het idee van “inbedding”. Het moderniseringsproces bestaat er uit dat inbedding van de economie verdwijnt in andere sferen van de samenleving; modernisering is als een proces van differentiatie.

-> Granovetter verwerpt deze theorie, maar verzet zich ook tegen de idee dat individuele actoren handelen als ze nauwelijks beïnvloed worden door de sociale relaties waarin ze handelen.

Granovetter rekent af met…

1) socialisatie: sociale leerproces waardoor individuen het wereldbeeld, de definities van de werkelijkheid, normen en waarden van hun omgeving overnemen en verwerken. Nochtans is het duidelijk dat individuen vaak, zelfs systematisch, strategieën ontwikkelen om verplichtingen te vermijden die hen nochtans opgelegd werden door de socialisatie.

vb.: uitvluchten zoeken om niet mee te moeten naar een feestje. overgesocialiseerde benadering: geïnternaliseerde cultuur bepaalt alles.

2) atomisering: d.w.z. Deze principiële keuze van agenten voor het eigen belang en voor een niet-coöperatieve strategie om dit belang te dienen, was immers in staat marktverstorende fenomenen, zoals prijsafspraken, gilden en kartels te voorkomen. ondergesocialiseerd mensbeeld: egoïstische rationaliteit, ‘computer’ Sociologisch probleem: socialisatie zonder ontwijkgedrag is onrealistisch mensbeeld

-> hoe is het mogelijk dat rationele actoren elkaar niet voortdurend bedriegen??

1) NIE van Williamson(econ.): instellingen creëren steeds regelingen die de ‘kostprijs’ van bedrog verhogen. er wordt dus ook geen echt vertrouwen gemaakt in de economie.

vb.: gevolg van bedrog in economie: ontslag, boetes, verlies kredietwaardigheid, celstraf, …

2) overgesocialiseerde tegenhanger van Arrow (socio.): hij gaat ervan uit dat er in de samenleving op een minimaal niveau een soort van veralgemeende moraliteit bestaat, een consensus om zich binnen bepaalde lijnen te gedragen.

-> Kritiek Granovetter: een economische agent zal gemakkelijk vertrouwen op mensen die ment kent, waarvan men uit de 1e hand weet dat ze geen misbruik maken van dit vertrouwen. Dit ‘weten’ is niets meer dan aantal ervaringen uit verleden. -> vertrouwen kan door netwerken heen gaan.

vb.: Ik heb een goede verver gehad, een vriendin vertrouwt hierop en laat deze verver ook bij haar thuis laten komen.

Opgepast: blind vertrouwen kan leiden tot fraude, misbruik.

Becker gaat ervan uit dat ’t geen zin heeft economie als wetenschap te beschrijven als een wetenschap van het economische.

economie = benadering van mensen & samenlevingen, zonder principiële grens inzake object.

3 centrale kenmerken:

1. maximalisering: actoren trachten hun nut/voordeel te maximaliseren
2. ≠ in efficiëntie van markten: een vooronderstelling van markten die handelen van de verschillende participanten coördineren, zodat hun gedrag wederzijds consistent wordt.
3. preferenties: veranderen niet substantieel door tijd of in vergelijkend perspectief.

Moeten zich op een onderliggend niveau van fundamentele aspecten bevinden (voedsel, zingeving, mobiliteit, gezondheid, veiligheid…) (volgens Becker) ALLE economische inzichten & wetten kunnen hieruit worden afgeleid:

• stijgt de prijs, dan daalt de vraag
• stijgt de prijs, dan stijgt het aanbod
• competitieve markten komen de potentiële vraag beter tegemoet dan een monopolie/oligopolie.
• belastingen doen de output dalen.

Economische Sociologie – academiejaar 2009-2010

Becker breidt deze wetten uit ver buiten het klassieke economische studieveld:

• er bestaan ook stijgende/dalende schaduwprijzen, (wachttijd dokter)
• loonsstijging, dan zullen de huisvrouwen gemakkelijker werk gaan zoeken.
• monopolies bestaan ook bij de markt van de ideeën, wat een economische ondersteuning biedt voor de vrijheid van onderzoek & meningsuiting.
• belasting bestaat ook voor criminele activiteiten (boetes, gevangenisstraf)

=> Kern van Becker: de centrale kenmerken van de economie zijn toepasbaar op

ALLE vormen van menselijk gedrag.

Mainstream economie: dominante stroming van (neo)klassieke economie met perfect geïnformeerde actoren die op instrumenteel rationele wijze van hun eigen belang nastreven.

• het ideaal van socio-economie ( economie = deel van de samenleving)
• economische imperialisme (economische benadering toepassen op andere soorten gedrag).

Reciproque relaties komen voor, naast en tezamen met ruil.
Giften zijn geen belangeloze (eenzijdige) handelingen, maar net wederzijds of reciproque.

Centraal verschil met ruil: een gift moet belangeloos lijken!

• 3-voudige verplichting bij giften: geven, ontvangen, retourneren.
• voortdurend in handel ( ruil).

Dit maakt deel van Durkheimiaanse kritiek op de economie: uit bestaande sociale verbanden volgt de mogelijkheid van markttransacties, niet omgekeerd.

Marcel Mauss, betoogt dat ook in primitieve samenlevingen de menselijke noden breder zijn dan basale behoeften als voedsel & veiligheid. -> 2 sociale verschijnselen: Potlach & Kula-ring

1. Kularing:

2 circuits: a) marktgeoriënteerd (ruil)

b) gescheiden van ander circuit: circulatie van prestige-objecten, gebaseerd op wederzijdsheis.

Binnen de Kularing bestond geen ruil, gebaseerd op systeem van keten van giften.

Er bestond een kleine ring (op 1 eiland) en een grote ring (tussen de verschillende eilanden) -> circulatie via een vast & complex patroon.

De Kula deed netwerken ontstaan waarlangs handel & ruil-relaties van goederen ontstonden.

2. Potlach omvat een brede verzameling van plechtige rituelen; ze vond plaats n.a.v. belangrijke momenten in het loven. Potlach zelf bestond uit overdadige verdeling van voedsel& geschenken door de gastheer aan zijn gasten. De geschenken vonden plaats met oog op publieke erkenning. De potlach bevestigde de status van de ontvanger/genodigde: de geschenken werden uitgedeeld in verhouding van de sociale positie/status van de ontvanger.

-> sterk rivaliserend en competitief systeem waarin gestreden werd om status&gezag.

Formele zijde van de economie komt overeen met het geheel marktgebonden ruilmechanismen.

Substantieve kant: economie is institutioneel lokaliseerbaar rond de nood van mensen in hun behoeften te voorzien.

3 types van economisch gedrag:

1. Wederzijdsheid (reciprociteit): basis van de interacties; = wederzijdse verplichtingen

2. Redistributie: impliceert een verplaatsing van goed.&diensten naar een centrum en terug naar buiten. Vb.: belastingen; giften aan goede doelen, …

3. Ruil: de transactie op een markt met duidelijke dimensies.

Pollanyi: formele benadering van economie beperkt zich tot 3e type (ruil) van econ. Handelen.

Dit is mogelijk door anomie, dwang of gebrek aan coördinatie.

• Anomie: is normloosheid of gebrek aan regels
• Uitwendige dwang: wanneer iets buiten de samenleving, met name overheid, regels oplegt zonder dat de samenleving ze kan doen groeien.
• Gebrek aan coördinatie: niet zozeer een gebrek of een teveel aan regels, maar een gebrekkige coördinatie tussen de gedifferentieerde subsystemen van de samenleving.