Item gefilterd op datum: januari 2014

In een gesloten samenleving wordt de sociale positie en daarmee verbonden status toegewezen, wat betekent dat een persoon de sociale positie bekleedt op basis van intrinsieke kenmerken waarop het individu weinig tot geen vat heeft.
In dit soort samenleving vindt er weinig tot geen verticale sociale mobiliteit plaats op basis van individuele prestaties.

Een open samenleving of een meritocratische samenleving is een samenleving waarin de sociale positie en de daarbij behorende status verworven kunnen worden. Individuen kunnen deze statussen verwerven door individuele prestaties neer te zetten.

Horizontale sociale mobiliteit is een verandering van sociale positie zonder dat een grote verandering opwaarts of neerwaarts plaatsvindt in de hiërarchie van de maatschappelijk gewaardeerde posities of functies binnen een organisatie. De positie van de persoon behoudt ongeveer dezelfde waardering, ondanks het feit dat hij/zij een andere sociale positie bekleedt.

Verticale sociale mobiliteit betekent de opwaartse of neerwaartse verandering in de sociale rang van bepaalde personen, dankzij het innemen van andere sociale posities.
De sociale rang is de relatieve plaats van een sociale positie op de hiërarchische ladder van alle sociale posities in een bepaalde samenleving.

De sociale status van een sociale positie is de verschillende waardering tussen sociale posities.
De sociale strata is de verzameling van gelijkaardige sociale posities die allemaal een bepaalde plaats innemen op de maatschappelijke ladder.
De sociale stratificatie is de onderverdeling van de samenleving in verschillende sociale lagen van bovenschikking en onderschikking van personen met gelijkaardige sociale posities.
Sociale actoren met een gelijkaardige sociale positie bekleden een bepaalde sociale rang in het systeem van sociale stratificatie.
Loopbaanmobiliteit heeft te maken met de veranderingen van sociale positie tijdens de beroepsloopbaan van een individu.

Men past loopbaanplanning meer en meer toe in bedrijven en behelst het actief en bewust plannen van de carrière van de medewerker. Dit is een voorbeeld van bewust omgaan met de verticale mobiliteit.
Het vergelijken van posities tussen generaties noemen we intergenerationele sociale mobiliteit.

Posities die het individu toekomen op basis van zijn individuele prestaties, inspanningen, ervaring, ...
De positie wordt verworven door de eigen inbreng of inspanning van het individu en de erkenning daarvan door de anderen en/of de samenleving.

Zo komen we in het spanningsveld van tussen enerzijds objectieve en vaste criteria bij het bepalen van toegang tot een bepaalde positie en anderzijds het belang van prestaties en competenties. Promotiesystemen in organisaties zijn meer en meer gebaseerd op verworven ervaringen en/of capaciteiten ten nadele van klassieke objectieve criteria zoals anciënniteit of geslacht.

Deze posities komen het individu toe zonder zijn toedoen, op basis van kenmerken die onafhankelijk zijn van het individu. Dat betekent dat bepaalde posities bekleed worden door individuen op grond van objectieve criteria zoals geslacht, leeftijd, familiebanden, geboorte. Die posities worden toegewezen zonder dat het individu in kwestie daaraan iets kan veranderen op basis van eigen capaciteiten, kwaliteiten of criteria die hij al dan niet kan verwerven.

Sociale posities worden niet zomaar ingenomen, maar meestal bewaakt door middel van juridische regels of procedures. Sociologen onderscheiden 2 basismechanismen om sociale posities te bekleden: toewijzing of verwerving

Het sociaal handelen gaat uit van individuele handelende personen, die hun handelen afstemmen op dat van anderen. Daarom worden ze sociale actoren genoemd omdat ze elementen zijn die in staat zijn om over te gaan tot actie en reactie op andermans gedragingen.

Mensen zijn sociaal actief, zowel als bepalende factor voor andermans gedrag (mensen beïnvloeden mensen), alsook als receptieve factor (we worden in ons gedrag ook bepaald door anderen)

Om tot sociale actie over te gaan, moet het individu beschikken over 3 dingen:
1. Een sociale locatie, dit is de ruimtelijke dimensie van het sociaal handelen, die de plaats van een sociale actor bepaalt.
2. Een eigen vermogen, dat zijn de nodige capaciteiten om te reageren. Individuen reageren op het gedrag van anderen, maar ze moeten ook over een zeker actievermogen beschikken.
3. Een welbepaalde beschikbare informatie, die hij meedraagt en gebruikt om (inter)acties te stellen.

In sociologisch onderzoek is het belangrijk om rekening te houden met de verschillende niveaus van het menselijk handelen wat zich vertaalt in multilevel onderzoek. In sociologisch organisatieonderzoek dient de onderzoeker rekening te houden met de context waarin de medewerkers zich bevinden.

De sociale locatie krijgt in het sociaal handelen maar betekenis doorheen de relaties waarmee de sociale actor in een sociaal systeem treedt. Dit noemen we de sociale positie van een sociale actor, de plaats of de locatie van een actor in relatie met andere posities van een bepaald sociaal systeem.

Het bekleden van sociale posities wordt in de samenleving op een bepaalde wijze gereguleerd. We stellen vast dat dit kan gebeuren op basis van toewijzing of verwerving.

Een vorm van handelen waarin de sociale component op zich het uitgangspunt vormt van sociaal handelen. Mensen gaan in interactie om erbij te horen, om deel uit te maken van een community en daar een goed gevoel aan over te houden
Bv: koffiekletsen

Een vorm van sociaal hadelen die vertrekt vanuit de overtuiging dat dit handelen op zich een ethische, religieuze, esthetische of sociale waarde vertegenwoordigt. Resultaat op zich is niet van belang, maar de activiteit zelf heeft voor de persoon in kwestie een absolute, opzichzelfstaande betekenis.

Bv: Artsen zonder Grenzen

Een vorm van sociaal handelen die bepaald is door de gewoonte of de traditie. Het is dus ook een min of meer onbewust handelen, waarmee bedoeld wordt dat je de zinvolheid ervan niet hoeft in te zien of er niet mee hoeft te gaan.

De traditionele vormen van het sociaal handelen verschillen van tijd en plaats.
Bv: trouwen voor de Kerk; vrouwenbesnijdenis

Steunt op emotie, is onbewust en niet-rationeel. Het is een uiting van een emotionele, passionele of zelfs instinctieve manier van handelen. Meestal is het een ongecontroleerde en impulsieve reactie op een stimulus.

Het affectief sociaal handelen is, door de manier waarop die emoties geuit worden, gebonden aan regels die kunnen verschillen volgens de situatie en cultuur waarin mensen zich bevinden.