Item gefilterd op datum: januari 2014

Deze tak is gemaakt omdat er in veel concrete situaties zowel publiek- als privaatrecht aan bod komt:

- socialezekerheidsrecht (publiek) + arbeidsrecht (privaat) = sociaal recht

- medisch recht, bouwrecht, informaticarecht, …..

- vrijwel alle afspraken en toepasselijke rechtsregels tussen 1 werkgever en 1 werknemer

- verzorgt rechtsverhoudingen tussen burgers die geen deel van het geweldmonopolie uitoefenen en waarbij er wel degelijk een onderscheid wordt gemaakt naargelang beroep of situatie

Heel belangrijk is het burgerlijk recht is het Burgerlijk Wetboek, opgedeeld in 3 boeken:

I: Personen- en familierecht

= rechten en plichten van een persoon binnen sociale en famililiale omgeving

• personenrecht: rechts- en handelingsbekwaamheid, naam, woonplaats, …
• familierecht: familienaam, afstamming, huwelijk, echtscheiding, … (zie later)

II: Zakenrecht (Goederen en verschillende beperkingen van eigendom)

= rechten die bepalen welke aanspraken rechtssubjecten kunnen maken op rechtsobjecten. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen allesomvattend zakelijk recht (eigendom) en beperkte zakelijke rechten (vruchtgebruik, erfdienstbaarheden, ..) In het boek worden ook zakelijke zekerheden vastgelegd

III: Familiaal vermogensrecht en Verbintenissenrecht (Wijze van verkrijgen van eigendom)

- familiaal: erfecht (=regels over de wijze waarop goederen bij de dood ve rechtspersoon overgaan naar andere rechtssubjecten) en huwelijksvermogensrecht

- verbintenissenrecht: vorderingsrechten die hete ene rechtssubject ten aanzien van de andere (of meerdere anderen) kan afdwingen (ook weer onderscheid algemeen en bijzonder verbintenissenrecht)

Het handelsrecht

= recht dat van toepassing is op de relaties tussen handelaars voor zover deze verband houden met hun beroep

- een handelaar is een persoon die hoofdzakelijk of aanvulend zijn beroep maakt van het stellen van daden van koophandel

- subtakken houden oa in: venootschapsrecht, faillissementsrecht boekhoudrecht, handelspraktijkenrecht

- handelsrecht is micro-economisch en houdt zich strikt bezig met privaatrechterlijke relaties tussen 2 handelaars (terwijl economisch recht macro-economische verhoudingen verzorgt)

Het arbeidsrecht

onderscheid tussen individueel en collectief:

- individueel: betreffende alle afspraken en toepasselijke rechtsregels tussen een werkgever en een werknemer

- collectief: betreffende relaties tussen werkgevers en werknemers als groep, waarbij ook het collectief arbeidsovereenkomst tot stand komt

Het consumentenrecht

= regels ter bescherming van consumenten tegen professionele handelaar, waarbij eigen interpretatiemethoden ten voordele zijn van de consument

• in geval van grensoverschrijdende problemen, bv: ongeval in het buitenland, trouwen met een buitenlander  welke wetten zijn dan van toepassing? wat is dan de rechtsorde?
• IPR is NR door een aanknopingsfactor: waar is die band?
• 3 belangrijke zaken:
  • naar welke rechtbank gaan we?
  • België is niet verplicht om Belgisch recht uit te spreken
  • de uitvoering van buitenlandse vonnissen

• volkenrecht
• regels over de verhoudingen tussen nationale staten
• internationaal gewoonterecht, diplomatiek recht, oorlogsrecht, klassiek verdragsrecht, recht van gouvermentale organisaties, …

= hoe met je voor een rechtbank dagvaarden?

• regels over de samenstelling en werking van de rechtanken
• burgerlijk procesrecht = gemeen gerechtelijk (privaat)recht (voor geschilen tussen rechtssubjecten)
• bijzondere procedureregels zoals bij strafprocesrecht (formeel strafrecht, heeft speciaal wetboek voor strafvordering) en zoals bij gerechtelijk publiekrecht=publiek procesrecht (geschillen tussen ruchtssubjecten en de overheid)

• geweldmonopolie vn de overheid ten behoeve van maatschappelijke orde: alleen de overheid mag optreden
• speciaale strafwetboek
• nullumen crimen sine lege: geen straf zonder recht
• gemeen strafrecht en bijzonder strafrecht (zoals verkeersstrafrecht, milieustrafrecht, fiscaal strafrecht,…)

schrijven regels met betrekking tot de UM:

• formele voorschriften: altijd verplicht bij een wet
• materiële gedragsregels
• rechtsbescherming

subtakken:

• fiscaal recht: regels met betrekking tot bepaling, inning en betwisting van belastingen
• socialezekerheidsrecht: voorwaarden, aanvraagprocedures, instellingen, enzovort met betrekking tot minimale garanties in geval en werkloosheid, ziekte, invaliditeit, …
• vergunningenrecht: zaken mbt. ruimtelijke ordening, leefmilieu en natuurbehoud, energievoorziening, wetenschapsbeleid, …
• ambtenarenrecht: bepalingen voor mensen die in de overheid werken (die dusdanig verschillend zijn qua pensioen, geen contract maar eed aflegging, ..)

waar?

• in de grondwet
• constitutionele gewoonte
• internationale afspraken
• enkele bijzondere wetten

2 soorten bepalingen:

• staatsrecht: essentiële rechten ivm staatsstructuur en de staatsinrichting (wordt met staatshervormingen veranderd, zijn dus niet onveranderlijk)
• fundamentele rechten en vrijheden = grondrechten : verhouding tussen staatssysteem en individuele rechtssubject en enkele mnimumrechten ten aanzien van de overheid

We moeten hierbij altijd rekening houden met 2 belangrijke zaken:

1. Tot welke rechtstak behoort het?

2. Er zijn meerdere manieren waarop we recht kunnen indelen:

• subjectief vs. objectief recht: subjectief= rechten die verhoudingen regelen tussen burgers (horizontaal, bv: werknemer – werkgever) objectief= met betrekking tot de overheid (ook verticaal, bv: burger-overheid)
• publiek vs. privaat (zie later)
• nationaal vs. internationaal recht
• patrimoniale=vermogensrechten vs. extrapatrimoniale=persoonlijke rechten

= onze algemene rechtsbeginselen: iets wat de jurist uit alle rechtspraak is gaan afleiden. Zaken die fundamenteel zijn aan onze democratische staat, die ongeschreven zijn en een algemeen aanvaard rechtsgevoel zijn.

bv: onpartijdigheid van de rechter is een rechtszekerheids beginsel

bv: rechtsmisbruik: je hebt wel recht, maar je moet deze niet misbruiken

het schoorsteen arrest: ik ga buurman pesten door schoorsteen te plaatsen opdat de buurman geen zonlicht meer heeft. In principe zou dit wel mogen, want een mens mag op zijn eigendom doen wat hij wilt, maar dit is recht misbruiken.

Deze formele rechtsbronnen staan eigenlijk op hetzelfde niveau als de grondwet, al staan ze er niet in

bv: redelijk termijn: zaken die verjaren of zaken die te lang op zicht laten wachten op een proces kan veroordeelt worden, ook al staat dit niet in het wetboek geschreven

We maken een onderscheid tussen gewoonten en gebruiken:

Gewoonten staan niet in de wet, maar komen zo vaak voor dat de goegemeente het als vanzelfsprekend neemt (bv: de koning stelt een formateur aan).

Gebruiken hebben echter wel een politieke sanctie tegenover zich staan ( bv: alles met de koning wordt in het geheim besproken)

Rechtspraak geen precendenten werken heeft, dwz: een uitspraak heeft geen bindende waarde voor een heel volk. Een andere rechtbank is er niet door gebonden (een lagere rechtbank hoeft een hogere niet te volgen in zijn beslissingen).

Normen die door de rechtspraak

Rechtsleer: wat auteurs schrijven

Normen die door de rechtspraak/rechtsleer direct of indirect worden afgeleid uit pricnipes die aan de gehele rechtsorde ten grondslag lliggen