Item gefilterd op datum: januari 2014

De basisveronderstelling van de economische wetenschap is dat de economische agenten rationeel zijn.

Iemand zal zijn keuze veranderen als hij hierdoor zijn situatie kan verbeteren.

Bij een rationele situatie is er evenwicht.

Dit is een toestand waarin de economische agenten zich niet kunnen verbeteren.

Vb. wachtrijen aan kassa’s in een grootwarenhuis.

De economische agenten streven een doel na.

Het doel is maximalisatie van de winst en daarbij moeten ze rekening houden met een aantal beperkingen.

Vb. de wachttijd aan de kassa minimaliseren

De economische agent zal evenwicht bereiken als hij zijn winst niet kan doen toenemen, noch door meer of minder te produceren.

Opbrengst van de productie van een bijkomende eenheid > kost

• Productie uitbreiden

Opbrengt van de productie van een bijkomende eenheid < kost

• Productie inkrimpen

Opbrengst van de productie van een bijkomende eenheid = kost

• Evenwicht
• Marginale kost = marginale opbrengst

De kost van het produceren van 1 extra eenheid = marginale kost

De opbrengst van het produceren van 1 extra eenheid = marginale opbrengst

Zie figuur in samenvatting p3 achterkant!!!

Zie figuur p 41!!!

• Inkomenscreatie vindt plaats in het productieproces waar de toegevoegde waarde wordt gecreëerd.
• Er is inkomensverdeling over de eigenaars van de productiefactoren (de gezinnen)
• Er is inkomensbesteding door de gezinnen

De binnenste kringloop spreekt in termen van arbeid, goederen en diensten.

De buitenste kringloop spreekt in termen van geld.

Een andere belangrijke economische agent is de overheid.

Dit zijn zowel de centrale als regionale overheden.

• De overheid bepaalt het wettelijke kader waarbinnen de economische agenten kunnen opereren.
• De overheid maakt de maatschappelijke keuzes en voert deze uit. (het gaat hier om beslissingen met gevolgen voor de welvaart van een groot deel van de leden van de maatschappij tegelijk.)
• De overheid neemt deel aan het productieproces door publieke goederen te produceren.

Dit zijn goederen en diensten die door hun aard en kenmerken niet zullen aangeboden worden op de private markt.

Private goederen: vb brood, een auto, een knipbeurt bij de kapper,…

Deze zijn voor private toe-eigening.

Wie er niet voor betaalt wordt uitgesloten.

De private goederen die ik consumeer zijn niet meer voor anderen beschikbaar.

Publieke goederen: vb openbare orde, nationale zekerheid, openbare verlichting..

Deze zijn niet uitsluitbaar.

Het is moeilijk om er een prijs voor aan te rekenen.

De overheid heft belastingen om de kosten hiervan te dekken.

Een marktsysteem neemt de vorm aan van een economische kringloop.

De deelnemers hierin noemen we economische agenten.

• Personen en instellingen die beslissingen nemen betreffende grootheden als de productie, consumptie, aan- en verkoop van goederen en diensten,…

Collectieve beslissingen: vb. beslissingen die de overheid neemt in de naam van de burgers.

Er zijn 3 soorten economische agenten:

- Gezinnen

- Ondernemingen

- De overheid

Gezinnen doen aan consumptie, ze zijn dus consumenten.

Om aan consumptie te kunnen doen moet je een inkomen hebben.

Het deel dat de consument niet gebruikt voor de aankoop van goederen en diensten wordt gespaard.

Vermogen: consumptie + sparen

Duurzame consumptiegoederen: goederen die meerdere keren gebruikt kunnen worden.

Vb. auto, meubelen,…

Productie: alle activiteiten waardoor goederen en diensten tot stand worden gebracht en op de gepaste tijd en plaats ter beschikking worden gesteld van de consument.

De input wordt hier omgezet in output.

• Waarde output > waarde grondstoffen
• Waarde output – waarde grondstoffen = Bruto toegevoegde waarde
• Bruto toegevoegde waarde – jaarlijkse afschrijving = netto toegevoegde waarde = inkomen

Vb. kapper

Vb. timmerman

Waarde output: 125 000 euro

Waarde grondstoffen: 75 000 euro

Bruto toegevoegde waarde: 125 000 – 75 000 = 50 000

Waarde kapitaal: 100 000 euro

Levensduur: 4 jaar

Jaarlijks afschrijven: 25 000 euro (sparen voor een nieuwe machine)

Bruto toegevoegde waarde: 50 000 euro

Jaarlijkse afschrijving: 25 000 euro

Netto toegevoegde waarde: 50 000 – 25 000 = 25 000

• Inkomen

Het productieproces leidt tot inkomenscreatie.

Het inkomen wordt verdeeld over de eigenaars van de productiefactoren (gezinnen).

Het inkomen wordt door de gezinnen besteed aan de aankoop van goederen en diensten.

Arbeidsverdeling: iedereen bekommert zich om 1 welbepaalde taak en dus voorziet iedereen niet alleen in zijn eigen behoeften.

• Dit leidt tot specialisatie
• Dit leidt tot de ontwikkeling van specifieke kennis en vaardigheden

Vb. een vakman spendeert 1 dag aan het maken van een bed en een niet-vakkundige 20 dagen.

Door arbeidsverdeling en specialisatie hebben de individuele producenten een overschot van de goederen die ze produceren en een tekort aan andere goederen.

• Ze moeten ruilen

Het ruilen van goederen vereist een efficiënte markt.

Er is nood aan maatschappelijke organisatie om te bepalen wat, hoeveel, waar, voor wie,… er geproduceerd mag worden.

3 economische stelsels geven antwoorden op deze vragen:

• Traditioneel systeem:

De productie en verdeling verloopt volgens eeuwenoude regels.

Dit is bruikbaar is stationaire maatschappijen.

Het is niet aangepast aan nieuwe omstandigheden

Vb. timmerman: zoon, vader, grootvader,… zijn allemaal timmerman

• Bevelsysteem:

Een centrale overheid bepaalt de productie.

Dit vraagt een gigantische informatieverzameling en verwerking.

Vb. de overheid verplicht mij om timmerman te worden (communisme)

In de gehele economie is dit onhaalbaar.

Dit systeem is niet aangepast aan de maatschappelijke behoeften.

Dit wordt wel toegepast in organisaties waar een kleine groep personen beslissingsmacht heeft. (directie, raad van bestuur,…)

• Marktsysteem:

De productie wordt bepaald door de beslissingen van de individuele ondernemingen en gezinnen.

Men bepaalt zelf wat hij produceert in functie van eigen belang.

Onze economie: gemengde economie of sociale markteconomie.

• Een combinatie van een markt- en bevelsysteem.

De overheid corrigeert het marktsysteem op een sociale manier (vb belastingen)

- Grafische voorstelling van het keuzeprobleem voor de gehele economie.

Een economie wordt geconfronteerd met schaarste aan middelen en dus met de opportuniteitskost van de keuzes die gemaakt worden.

Deze curve geeft de grens weer van de mogelijkhedenverzameling in de economie.

= de grens van de verzameling van alle mogelijke producties

• Alles op of onder de curve is haalbaar
• Dalend owv de opportuniteitskosten
• Concaaf owv de stijgende opportuniteitskost naarmate de productie van een goed stijgt.
• Alle punten gelegen op de curve zijn efficiënt.

Inefficiëntie ontstaat als het mogelijk is om meer te produceren van een goed zonder minder te moeten produceren van een ander goed.

Dit kan vb door het niet gebruiken van alle productiemiddelen.

• Het doel is om een punt op of boven de curve te halen.
• De curve doen stijgen naar rechtsboven kan door:

- Het aantal productiemiddelen te doen stijgen

- Technologische vooruitgang

- Arbeidsorganisatie optimaliseren (arbeidsverdeling)

• De waarde van de verloren gegane best mogelijke alternatieve aanwending van de gebruikte schaarse middelen.
  • De kost als gevolg van de keuze voor iets.
• Kiezen = verliezen
• Om iets te kunnen krijgen moet je iets anders opofferen.
• De kost als gevolg van de keuze voor iets.

Vb. een moeder die niet gaat werken maar thuis blijft om haar kinderen op te voeden.

• Opportuniteitskost: het hoogst mogelijke gemiste inkomen op de arbeidsmarkt
• Schaars middel: tijd

Vb. wonen in een eigen huis.

• Opportuniteitskost: de hoogst mogelijke gemiste huuropbrengst
• Schaars middel: 1 huis

- Formele voorwerp van de economische wetenschap.

Oneindigheid van behoeften eindigheid van de beschikbare middelen (= beperkt)

• Men moet keuzes maken
• Kiezen = verliezen

- Materiële voorwerp van de economische wetenschap.

• Economen spreken over de ervaring van een welvaartstekort.

Mensen willen beter wonen, willen reizen, willen cultuur,…

De activiteiten om dat welvaartstekort op te vullen, leggen beslag op schaarse middelen.

• Ze denken na over het beheer van de schaarse middelen.

- Hoe kunnen we ze optimaal gebruiken?

Schaarse middelen = productiemiddelen

Productiemiddelen = grondstoffen, arbeid, kapitaal

• Hoeveel en wat gaan we produceren?

• Hoe gaan we produceren?

- Welke productietechnologie

- Hoe de productie organiseren

Vroeger: iedereen voorziet in eigen behoeften

Nu: arbeidsdeling en specialisatie

• Waar gaan we produceren?

- Afhankelijk van de lokale input en output markt

(kostenoverweging)

- Globalisatie

(men gaat proberen exporteren)

• Voor wie gaan we produceren?

- Wie krijgt de geproduceerde goederen

- Wie verdient hoeveel

1) Strafbaarstelling

• Hier wordt de strafreden uitgeschreven

2) Straftoemeting

• Hier wordt de straf aangeduid in geval van inbreuk

- Het kan voor natuurlijk persoon ook vrijheidsberoving zijn als straf

- Rechtspersoon:

• Geldboete
• Ontbinding
• Bijzondere verbeurdverklaring
• Burgerlijke aansprakelijkheid
  • XXXXX

- Art. 12 & 14 GW  Geen misdrijf zonder wet

• Bij wet/krachtens wet: Koning en regering kan niet in strafbepaling voorzien

- Sancties:

• Straf: Procedurele en materiële waarborgen
  • Vb.: recht op rechter, reden, redelijke termijn
  • Administratieve aard  door ambtenaar
    • Vb.: Je rijdt dronken rond  Meteen intrekking van je rijbewijs door ambtenaar (voor je eigen veiligheid) = administratieve sanctie
    • Rechter geeft je 14 dagen rijverbod = straf

- Art 7 EVRM: Notie ‘straf’ heeft autonome betekenis:

• Criteria:
  • Intern rechtelijk
  • Aard van het strafbaar feit
  • Aard/omvang van de sanctie

- Art 11 BWHI:

• Nieuwe strafmaatregel, niet in boek
  • Advies van de ministerraad nodig!

- Verordeningen

• Art 249, lid 2, EG-verdrag: De verordening heeft een algemene strekking, zij is verbindend in al haar onderdelen en rechtstreeks toepasselijk in elke lidstaat.
  • Daaruit volgt : Een Eg-verordening behoeft geen nationale maatregel om de rechtsonderhorige te binden, volgens, gegeven de primauteit van het EG-recht op het nationale recht
  • De aanpassing naar de vorm daargelaten, kan het zijn dat de EG-verordening inzonderheid op 2 punten een nationale aanvulling vergt:
    • 1) Als in de verordening aan de lidstaat de verplichting wordt opgelegd de nationale overheid aan te wijzen die met de uitzondering van de in de verordening omschreven opdracht wordt belast
      • Vb. examen: Wanneer nationale aanvulling?
• 2) Als ook wanneer de behoefte bestaat om de overtreding van de voorschriften van de verordening strafbaar te stellen.  Er is nog geen EG-strafrecht! (zonder sanctie lijkt het niet meer dan een aanbeveling)
  • Particulier kan zich voor nationale rechter beroepen voor verordening

- Richtlijnen

• Art 249, lid 3, EG-verdrag: de richtlijn is verbindend ten aanzien van het te bereiken resultaat voor elke lidstaat waarvoor zij bestemd is, doch aan de nationale instanties (ook gemeenschappen en gewesten voor België) wordt de bevoegdheid gelaten vorm en middelen te kiezen .
• De uitvoering van een richtlijn vereist veelal de omzetting ervan in het interne recht door middel van nieuwe wettelijke of bestuursrechtelijke bepalingen.

Soms zal de bestaande juridische context de omzetting d.m.v. nieuwe wettelijke of bestuursrechtelijke maatregelen overbodig maken. Dat impliceert nochtans volgens het Hof van Justitie dat die juridische context daadwerkelijk de volledige toepassing van de richtlijnen door de nationale overheden verzekert, dat de uit die context voorvloeiende rechtssituatie voldoende bepaald en duidelijk is en dat de begunstigden in staat zijn kennis te krijgen van al hun rechten en deze, zo nodig, te doen gelden voor de nationale rechterlijke instanties.

• Afgezien van deze bedenkingen moet men goed voor ogen houden dat in haast alle richtlijnen 2 groepen van bepalingen voorkomen
  • 1) De verplichtingen die bij uitsluiting tot de bevoegde Belgische overheid zijn gericht en die derhalve geen regelgeving behoeven
    • Vb.: verplichting tot het raadplegen of informeren van een EG-instantie omtrent de uitvoering van de richtlijn of de toepassing van de erin vervatte verplichtingen, …
• 2) De verplichtingen die als reglementering tot regelen van het interne recht moeten worden gemaakt

Nationaal normerend optreden is slechts zinvol indien daardoor concrete verplichtingen worden opgelegd aan de Belgische geadministreerden: het louter hernemen in het interne recht van bepalingen van een richtlijn, die uitsluitend gericht zijn tot de overheid, heeft geen zin!

• De uitvoering van EG-richtlijnen verloopt (voor België) in 2 fasen:
  • 1) Een wet of decreet waarbij de Koning of een gemeenschaps- of gewestregering ertoe gemachtigd wordt de uitvoering te verzekeren van de verplichtingen die uit de EG)richtlijn voortvloeien, welke maatregelen niet zelden het opheffen en wijzigen van wets- of decreet bepalingen kunnen inhouden
  • 2) Vervolgens het uitvoeringsbesluit waarbij het Belgische recht effectief wordt aangepast. Zo nieuwe strafmaatregelen nodig zin, moet daarin bij wet of decreet worden voorzien
  • Uitvoering van de richtlijn moet gebeuren bij wege van regelgeving, en niet door middel van administratieve instructies.
  • Ondanks de richtlijn de adressaat de vrijheid van keuze van vorm en middelen lat, dienen deze zodanig te worden gekozen dat zij het meest geschikt zijn om, mede gelet op het onderwerp daarvan, het nuttig effect, dat wil zeggen, een redelijke en effectieve toepassing van de richtlijn, te realiseren.
    • De lidstaat kan zich in geen geval op zijn keuzevrijheid betreffende de middelen tot uitvoering beroepen, om ieder rechtsgevolg aan de richtlijnbepaling te ontnemen.
    • De materiële inhoud van de nationale uitvoeringsmaatregel moet overeenstemmen met de draagwijdte van de richtlijn. Deze moet volledig worden uitgevoerd, dus ook de elementen ervan die voor minder belangrijk kunnen doorgaan.
    Uit de rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen kan men afleiden dat de nationale maatregel waarbij een richtlijn wordt uitgevoerd, niet steeds de bewoording van de richtlijn letterlijk hoort over te nemen, voorzover aantoonbaar is dat de richtlijn juist is uitgevoerd. Sommige bepalingen van de richtlijn zullen trouwens uit hun aard geen omzetting in het interne recht behoeven omdat zij zich bij uitsluiting tot de bevoegde Belgische overheid richten.

Afgezien daarvan verdient het aanbeveling zo dicht mogelijk bij de bewoordingen van de richtlijn aan te sluiten, omdat op die manier de kans op discussie omtrent de juistheid van de bedoelde uitvoering wordt verkleind. Als Franse tekst letterlijk is moet Nederlandse dat ook zijn.

• Het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen heeft geoordeeld dat in het uitzonderlijke geval waarin de lidstaat heeft nagelaten de krachtens de richtlijn vereiste uitvoeringsmaatregelen vast te stellen of dat die uitvoeringsmaatregelen niet met de richtlijn in overeenstemming zijn, de rechtsonderhorige zich op de rechtstreeks werkende bepalingen van een richtlijn mag beroepen tegenover de Staat die, binnen de hem door de richtlijn opgelegde termijn, zijn verplichtingen niet is nagekomen.

Alleen particulieren kunnen zich op de rechtstreeks werkende bepalingen van een richtlijn beroepen, en dan nog uitsluitend tegen met overheidsgezag beklede autoriteiten. Richtlijnen kunnen daarentegen nooit tegen een particulier worden opgeworpen, niet door nationale overheden evenmin door andere particulieren.