Item gefilterd op datum: mei 2014

Voor het ontstaan van het wereldsysteem, aan het einde van de 15e eeuw, ontbraken de twee basiskenmerken om van een systeem te kunnen spreken. De staten, de elementen, bestonden nog niet en de relaties en de onderlinge economische beïnvloeding tussen de gebieden was klein. Je kon de drie typen samenlevingen in die tijd onderscheiden:

- Sedentaire landbouw
- Nomadische veeteelt
- Samenlevingen met primitieve zelfvoorzienende landbouw

verschuiven van het economisch zwaartepunt van het ene naar het andere deel van de wereld.

regio die economisch overheersend is en waar de meeste economische beslissingen worden genomen.

Landen die als elementen bestaan uit politieke en economische relaties, die samen het economische wereldsysteem vormen.

verdeling van economische activiteiten over verschillende gebieden en zo verricht dat het meest kan worden opgeleverd.

Door veranderingen in de internationale arbeidsverdeling is het systeem sinds het ontstaan in drie opzichten gewijzigd:

1. De ruimtelijke schaal. Het aantal landen, dat deel maakte van het wereldsysteem, nam toe.

2. Positiewisselingen van staten binnen het systeem. Landen die eerst perifere landen waren, maken nu deel uit van kernregio’s, maar ook andersom. Geografen spreken van global shift, het verschuiven van het economisch zwaartepunt van het ene naar het andere deel van de wereld.

3. Veranderingen in de aard van de economische relaties. Handel in de primaire producten werd vanaf de achttiende eeuw aangevuld met industriële goederen en dienstverlenende activiteiten.

Om zicht te krijgen in de vele processen die in de wereld plaatsvinden, gebruiken geografen vaak de systeembenadering. Bij de benadering van dit boek is in de eerste instantie gekozen voor een economische invalshoek. Economische factoren speelden immers al een grote rol bij de samenhang in de wereld.

Een systeem bestaat uit elementen met onderlinge relaties. Tussen de bijna 200 landen bestaan politieke en economische relaties, die samen met elkaar het economische wereldsysteem vormen. Verandering in het ene land heeft altijd positieve of negatieve gevolgen voor andere landen. Aardrijkskundigen komen tot de volgende groepering in regio’s:

1. Centrum of kernregio’s. Hierin liggen de economisch hoog ontwikkelde landen. Geavanceerde technologie en kennis zorgen voor een enorme arbeidsproductiviteit. Er wordt grote variatie aan industriële goederen en diensten geproduceerd. In de diensten sector worden in de hoofdkantoren van internationale beslissingen van economische activiteiten over de hele wereld genomen. Die besluiten hebben grote gevolgen voor andere landen, zowel binnen als buiten het centrum. Omdat naast de economische macht zich in deze regio’s ook de politieke macht concentreert, zijn ze instaat grote invloed uit te oefenen op andere staten in het wereldsysteem.

2. Semiperifere regio’s nemen een middenpositie in tussen het centrum en de periferie. Een groot deel van de afzet van industrieproducten vindt in het centrum plaats en de positie wordt vooral herkenbaar aan de behoorlijke industrialisatiegraad.

3. In perifere regio’s zijn de economische activiteiten sterk afgestemd op het belang van het centrum en de semiperiferie. De economische structuur en export is erg eenzijdig gericht op primaire producten. Deze bestaat vaak uit enkele ruwe grondstoffen of agrarische producten.

De samenhang tussen gebieden maken ook landen kwetsbaar. Vergeleken met vroeger zijn we afhankelijker geworden van natuurlijke hulpbronnen uit andere landen. Water, ertsen, energiebronnen en vruchtbare grond zijn erg ongelijk over de staten verdeeld. De beschikbaarheid van die hulpbronnen hangt dan ook erg af van de politieke verhoudingen tussen landen en/of regio’s. Energie is wel het beste voorbeeld hiervan. (Rusland en Oekraïne).

De modernisering ging heel snel. Het op het platteland trage levensritme werd sterk bepaald door de plaatselijke omstandigheden in een ’kleine wereld’. Vooral de natuurlijke omgeving had eeuwenlang invloed op het welzijn van de bevolking. In de sterk verstedelijkte wereld lijkt de invloed van de plaatselijke natuurlijke omgeving ver weg. Relaties met andere gebieden bepalen veel meer ons dagelijks leven. ‘Stilstand’ heeft plaatsgemaakt voor verandering en onzekerheid.

Het economische wel en wee van veel mensen, waar ook te wereld, hangt sterk samen met productie en consumptie in andere, verdere gebieden. Alles gebeurt zoveel mogelijk waar het economisch het beste kan. Het is de internationale arbeidsverdeling die plaatsen, gebieden en mensen in de hele wereld economisch met elkaar verbindt, ongeacht de cultuur of het politieke systeem. De economische samenhang is op een aantal terreinen duidelijk zichtbaar:

1. De vele handelsrelaties. Landen zijn voor de levering van goederen afhankelijk van elkaar. Grondstoffen, halffabricaten, eindproducten, hulpstoffen en energiebronnen worden wereldwijd verhandeld.

2. In de hoogontwikkelde delen van de wereld hangen macro-economische schommelingen in het productieniveau met elkaar samen. Veel landen in de wereld merken het als het in bijvoorbeeld Europa, Noord-Amerika economisch slecht gaat.

3. Het vestigingsgedrag van ondernemingen. Door middel van bedrijfseconomische factoren kiezen ondernemingen de beste plek om hun bedrijven te vestigen.

Naam: Nina te Velde Studentnummer: 369779 Datum: 22-10-2012 Woordenaantal: 550

Duchamp, de kunstenaar die de kunst veranderde

Wanneer je voor het eerst een blik op het schilderij van Marcel Duchamp werpt, begrijp je níet goed wat er nou precies te zien is in de vele vormen van allerlei groottes. Naarmate je langer kijkt, begin je er een mens in te zien, die naar beneden lijkt te lopen. Dan zegt de titel van het werk het al: ‘Nude descending a staircase’. Een naakte persoon die de trap afloopt. Het lijkt net of het hele schilderij beweegt, wat kenmerkend is voor het futurisme (Goodyear, A.C., McManus, J.W., Quick, J.E., Koenig, A. & Dempsey, K.T., 2010).

In de futuristische kunst staan de vooruitgang, de nieuwe technologie en de energie van het moderne leven centraal. Volgens de futuristen moet kunst de eigen tijd reflecteren. Typerend voor futuristische kunst is dat er geen rustpunt in het schilderij te vinden is (Benton & DiYanni, 2012). Zo ook in het werk van Duchamp; alles lijkt te draaien en te bewegen. Juist het toepassen van beweging was uniek toentertijd. De critici uit Frankrijk –

Duchamp vertoonde het werk eerst in Frankrijk in 1912 – vonden het werk niet passen bij het kubisme, de heersende kunstvorm toen (González-Ehrlich, 2005). Het werk bevatte wel een analyse van vorm, wat typerend kubistisch is, maar ook een van beweging, wat typerend futuristisch is. Deze twee waren nog niet eerder samengebracht. De invloed van het kubisme is terug te zien aan de versnippering en synthese van de vormen en de invloed van het futurisme is terug te zien aan de dynamiek en de krachtige en sterke lijnen in het schilderij (Benton & DiYanni, 2012).

Echter, een ware oproer ontstond in de VS toen Duchamp het werk tentoonstelde in de New York Armory Show in 1913. Bezoekers waren erdoor verbaasd; het werk opende de ogen van het publiek voor abstracte kunst. Duchamp verwierf hierdoor internationale faam (“Artist Marcel Duchamp Dies in France at 81: Won Notoriety with Modernist Picture

Entitled ‘Nude descending a staircase’’, 1968).

Deze internationale faam die Duchamp voor dit werk heeft gekregen, vind ik terecht. Het is een vernieuwend werk en door het verleden los te laten, heeft het werk de kunstwereld uit zijn evenwicht gehaald (González-Ehrlich, 2005). Zo voel ik me ook, wanneer ik naar het schilderij kijk. De persoon in het schilderij lijkt te wankelen, waardoor ik een onrustig en zelfs een beetje duizelig gevoel krijg. Dat komt ook door de vele vormen die lijken te bewegen.

Het beweeglijke futurisme behoort tot het modernisme. In het modernisme willen kunstenaars breken met bestaande tradities; het verleden moet losgelaten worden. Het experiment en de artistieke vrijheid kwamen centraal te staan in de zoektocht hoe men de werkelijkheid op een meer abstracte manier kon vastleggen (Benton & DiYanni, 2012). Het modernisme leidde tot een reeks van kleine stromingen. Duchamp was hierbinnen zowel de grondlegger van de futuristische en de dadaïstische kunst, als van grote invloed op de surrealistische kunst (Alexandrian, 1977).

Daarnaast is de invloed van Marcel Duchamp op de hedendaagse kunst groot; zijn werk wordt nog steeds bewonderd en verzameld. In 2006 benoemden Britse kunststudenten

Duchamp tot de meest invloedrijke artiest in de geschiedenis (Alexandrian, 1977). Tenslotte behoort Duchamp tot het modernisme, de stroming die het mogelijk heeft gemaakt dat alle hedendaagse kunstenaars geen vaste afbakening meer hebben bij het maken van kunst (Benton & DiYanni, 2012).

Literatuurlijst

Alexandrian, (1977). Marcel Duchamp. Bonfini Press, Nafels, Zwitserland.

Artist Marcel Duchamp Dies in France at 81: Won Notoriety with Modernist Picture Entitled ‘Nude descending a staircase’. (1968, oktober). Los Angeles Times.

Benton, J.R. & DiYanni, R. (2012). Arts and Culture: An Introduction to the Humanities.

Fourth Edition, Volume 2. Prentice Hall, Pearson.

González-Ehrlich, E. (2005). Artist’s Works Profile and Analysis on the Nude in art Proposed by Duchamp and Coteau. School of Doctoral Studies Journal.

Goodyear, A.C., McManus, J.W., Quick, J.E., Koenig, A. & Dempsey, K.T. (2010). The

Dynamics of Portraiture: Inventing Marcel Duchamp. National Portrait Gallery,

Smithsonian Institution, Washington D.C.