Item gefilterd op datum: mei 2014

Tiberius en Gaius Gracchus (rijke burgers) wilden het land van de staat onder de armen verdelen. 2 voordelen:

• Werklozen konden opnieuw boer worden;
• Er zouden weer sterke boerenlegers komen.

De tegenstanders kregen grotendeels hun zin. Proletarirs konden als vrijwilliger 16 jaar dienst nemen in het beroepsleger dat op voorstel van een consul was doorgevoerd. Na hun diensttijd kregen ze een stukje grond in een provincie. Hun bevelhebber zorgde voor het stukje grond, dus ze waren trouwer aan hun bevelhebber dan aan Rome. Soms trok een bevelhebber naar Rome om de macht in handen te krijgen, onder hen: Julius Caesar.

Om de macht van de senaat te herstellen pleegden enkele senatoren een moordaanslag op Caesar. Maar de senaat kreeg hierna nieuwe tegenstanders. Er ontstond een burgeroorlog, waar Caesars achterneef Octavianus uiteindelijk als winner uit kwam. Hij liet zich Augustus noemen (verhevene). Hij werd eerste keizer van het Romeinse rijk.

Pax Romana: Augustus en zijn opvolgers zorgden voor enkele eeuwen vrede in het

Romeinse keizerrijk. De oorzaken van die lange vrede:

• Het leger bleef trouw aan de keizers (de soldaten kregen betere grond of meer geld na hun diensttijd);
• Er kon goed handel worden gedreven, omdat wegen werden verbeterd betere havens, overal dezelfde munt);
• Geen krachtige vijanden.

Colosseum: Beroemdste amfitheater van Rome, waar gladiatorengevechten werden gehouden. In het Colosseum zijn ook christenen gedood.

De meeste mensen werkten echter nog in de landbouw. Het grootste deel van het land was in handen van grootgrondbezitters. Deze lieten hun grond bewerken door slaven en vrije pachters.

De verschillende lagen:

• de rijken: Wie lid wilde worden van de senaat moest vier miljoen sestertiën (Romeinse munt) betalen, voor de minder hoge functies in het bestuur was een bezit van 400.000 sestertiën vereist en voor een functie in het bestuur van een stad 100.000 sestertiën;
• De mensen met enig bezit: De vrije boeren met een klein stuk grond, waarvan zij konden bestaan;
• De armen: Deze hadden bijna geen bezit behalve hun kleding en wat huisraad;
• De slaven.

Romanisering: Iedereen in het Romeinse keizerrijk kon het Romeinse burgerrecht krijgen. De Romeinse rechtspraak was zo goed dat veel volken later dezelfde rechtsregels toepasten. Met romanisering wordt bedoeld: Inburgering, je moest laten zien dat je de Romeinse cultuur had overgenomen (taal, godsdienst, literatuur, kleding).

Nadat de Romeinen Italië hadden veroverd, veroverden de Romeinen een imperium dat bestond uit het Middellandse Zeegebied en een groot deel van de rest van Europa, dit nam bijna 300 jaar in beslag. Het was geen plan, maar elk land had een andere reden (aanval bondgenoten van Romeinen, handel bedreigend, groter grondgebied).

Gevolgen veroveringen Romeinen:

• Provincies, elk onder leiding van een gouverneur, elk jaar moest er belasting betaald worden;
• De senaat werd machtiger in het bestuur. Hun raad werd nu bijna altijd opgevolgd, omdat ze veel ervaring hadden;
• De invloed van de Griekse cultuur werd sterker. De Romeinen namen er veel van over (godsdienst, wetenschap, bouwkunst). De oppergod Zeus kreeg wel een andere naam: Jupiter;
• Veel boeren raakten hun bedrijf kwijt en trokken naar de stad, de overgebleven familieleden konden het zware werk namelijk vaak niet aan, als de man in de oorlog moest dienen. Proletariër: Iemand die alleen kinderen bezat;
• Ook het aantal rijke mensen nam toe. Door de buit tijdens veldtochten, groeiende handel, te veel belasting heffen in veroverde gebieden;
• Veel slaven buit maken. Veel daarvan moesten werken bij grootgrondbezitters in Italië. Ze werden als vee behandeld. Overdag werkten ze met kettingen en s nachts sliepen de meesten in ondergrondse gevangenissen;
• Doordat steeds meer boeren Proletariërs werden werd het Romeinse leger minder sterk. Romeinse soldaten moesten namelijk zelf hun uitrusting/wapens betalen.

Patricirs: De rijke Romeinen die aan de macht kwamen nadat de Etrusken waren verdreven. Alleen zij kregen leidinggevende functies in het bestuur van de stad of in het leger. Plebejers: Alle niet rijke Romeinen.

Afkomst bepaalde of iemand patricir of plebejer was. Huwelijken tussen de 2 groepen was verboden. Sommige plebejers lukte het om even rijk te worden als de patricirs. Zij moesten dan ook evenveel belasting betalen.

Alle plebejers waren eigenlijk ontevreden. Zij mochten wel stemmen in de volksvergadering en bestuurders kiezen. Maar als ze geld wilden lenen werden er altijd woekerrentes gevraagd.Uiteindelijk moesten de patricirs de macht wel gaan delen, omdat ze de hulp van plebejers hard nodig hadden voor verdere veroveringen. De patricirs leverden het geld, de plebejers de soldaten. De rijke plebejers waren nu wel tevreden omdat ze ook tot de bovenlaag behoorden, maar de arme plebejers hadden het nog steeds slecht. Ze moesten namelijk nog steeds hoge rentes betalen, ze mochten geen

De inwoners van Rome leefden eerst van de landbouw. Nadat de Etrusken (Midden- Oosten) Rome had verovert, nam de handel sterk toe. Als gevolg hiervan groeiden

Rome en andere dorpen uit tot steden. Rond 500 voor Chr. kwamen de inwoners van een aantal steden in opstand tegen de Etrusken (waaronder Rome).

In de 2e eeuwen daarna veroverde Rome heel Italië (behalve het uiterste noorden). De Romeinen zouden Italië bijna duizend jaar regeren.

Republiek: Eerst werd Rome geregeerd door koningen, maar al snel veranderde dat en werd Rome een republiek. Dit is een regeringsvorm waarin telkens na verloop van tijd nieuwe bestuurders worden gekozen.

De bestuurders:

• 2 consuls (elk jaar nieuwe, legeraanvoerders);
• De Senaat (raad van ouderen, hierin zaten mensen die vroeger bestuurder waren geweest, deze gaven raad aan de bestuurders);
• Volksvergadering (De Romeinse mannen, maar die hadden weinig invloed op het bestuur).

Alexander de Grote versloeg het Perzische leger met een veel kleiner leger. Hiermee wilde hij het vertrouwen van de Grieken winnen, omdat zijn vader Griekenland veroverd had. Na de verovering van Perzische rijk werd de Griekse taal, kunst en cultuur in het Midden-Oosten het belangrijkst. Hij probeerde de Grieken en Perzen met elkaar te verenigen. Er was bijvoorbeeld geen onderscheid tussen de Perzen en Grieken.

Nadat Alexander de Grote stierf viel het rijk uiteen, doordat de verschillende generalen niet goed konden samenwerken.

Alexander de Grote was vooral zo beroemd omdat hij zo’n goede legeraanvoerder was en omdat door hem de Griekse cultuur over een groter gebied werd verbreid.

Verandering denken over ontstaan wereld:

- Eerst mythologische verklaring;
- Later kwam natuurwetenschappelijk wereldbeeld;
- Vooral dankzij: Filosoof Aristoteles, wiskundige en astronoom Ptolemaeus;
- Hun waren de eersten die dachten dat de aarde rond was;
- Hier gebruikten ze ook al berekeningen voor;
- Dit beeld drong echter nog maar bij weinig mensen door.

Verandering denken over ontstaan mens:

- Eerst ook mythologische verklaring;
- Geleerden gingen vanaf de 6e eeuw voor Chr. mensen zien als zelfstandig wezen;
- In het begin de gemeenschap belangrijk, niet het individu. Later andersom.

Vragen en zoeken naar nieuwe kennis:

- Onderzoekers gingen onderzoeken hoe de wereld echt in elkaar zat;
- Ze geloofden niet dat natuurrampen door goden werden veroorzaakt;
- Dat was het gevolg van bepaalde krachten in de natuur;
- Hierdoor kwam de wetenschap in Griekenland in hoog aanzien te staan.

Geneeskunde: Hippocrates zocht de verklaring voor het ziek zijn in de natuur zelf. Hij schreef het verloop van de ziekte op. Zo probeerde hij erachter te komen hoe de ziekte ontstond en hoe die genezen kon worden.

Geschiedenis: Herodotus was de eerste geschiedschrijver. Hij beschreef niet alleen de gebeurtenissen maar probeerde ze ook te verklaren en gaf zijn eigen mening eraan.

Filosofie: Dit houdt zich bezig met de diepe levensvragen, zoals over geluk en ongeluk.

Socrates (beroemd filosoof) meende dat mensen alleen slechte dingen deden omdat ze te weinig nadachten. Het theater was de belangrijkste plaats waar de filosofische vragen aan de orde werden gesteld.

Wedstrijd: Voor de Grieken was het leven, net zoals voor de goden n-> grote wedstrijd om rijk en succesvol te worden.

Onderwijs: De ideale Griek moest niet alleen handel kunnen drijven, maar ook goed kunnen deelnemen aan de democratie en goed zijn in sport en muziek.

Sport: Het belang hiervan kwam tot uiting d.m.v. veel sportwedstrijden (de Olympische Spelen bijvoorbeeld).

Politiek: Alle burgers moesten volgens de Grieken deelnemen aan het bestuur. Zoals de volksvergadering.

Kunst: Kunstwerken moesten aan een maatgetal, een grondregel/canon beantwoorden.

Anders was het geen kunst. Kunstwerken moesten dus dezelfde verhouding hebben.

Bouwkunst: Tempels en theaters het belangrijkst. Omdat tempels huizen waren voor goden. Het altaar diende voor offers om de goden gunstig te stemmen. Het belangrijkste

kenmerk van een tempel waren de zuilen (ook in perfecte verhouding).

Uit angst voor een nieuwe Perzische aanval besloten veel Griekse staatjes te gaan samenwerken. Er ontstonden 2 groeperingen onder leiding van:

- Athene;

- Sparta.

Ze probeerden bondgenoten te winnen en van elkaar af te pakken, beide probeerde ze het machtigste te worden. Hieruit volgde de Peloponnesische oorlog: (431 tot 404 voor Chr.) Oorlog tussen Athene en Sparta. Griekenland had sterke vloot, Sparta had sterk leger en geen vloot. Uiteindelijk won Sparta de oorlog, maar de Atheense democratie bleef bestaan tot het eind van de 4e eeuw.

Het Perzische rijk: Een man aan de macht (koning).
Het Perzische rijk was een groot gevaar. In 500 voor Chr. kwam een kleine groep
Griekse kolonisten in opstand om te proberen zich onafhankelijk te maken van de

Perzische koning. Deze opstand werd de aanleiding tot de Perzische Oorlogen. Darius (de Perzische koning) besloot als strafmaatregel wegens hulp aan de opstandelingen, Griekenland te veroveren. De Griekse staatjes waren op tijd op de hoogte van de aanval, maar tot een goede samenwerking kwam het niet. Eerst vielen de Perzen binnen over Zee. Op het laatste moment besloten de Griekse staatjes (waaronder Sparta en Athene) toch samen te werken. Bij de laatste veldslag bij Marathon kwamen de Spartanen pas opdagen, nadat de Atheners de overwinning al hadden behaald.

10 jaar later in 480 voor Chr. Vielen de Perzen, onder leiding van koning Xerxes opnieuw binnen, dit keer over land en over zee. Het Perzische leger veroverde heel Griekenland behalve de Peloponnesus. De Griekse vloot versloeg echter de Perzische vloot bij het eiland Salamis. In 479 werd bij Plataeae ook het Perzische landleger verslagen.

De Spartanen stichtten in tegenstelling tot de Atheners geen kolonies, in plaats daarvan veroverden ze hun buurland: de Messenirs. Omdat de Spartanen ook een voedseltekort hadden moesten de Messenirs een deel van hun oogst afstaan aan de Spartanen waardoor ze zelf in voedselnood kwamen. De Spartanen hadden een heel sterk leger, dit kwam door verschillende factoren:

· Spartaanse mannen hoefden niet als boer te werken;
· Op 7-jarige leeftijd werden jongens al uit hun familie gehaald en in een soort kazerne geplaatst;
· Tot hun 20e kregen zij een militaire opleiding;
· Er werd hun geleerd dat niets boven Sparta stond.

Het dagelijks bestuur was in handen van 5 ephoren. Zij werden jaarlijks gekozen door de volksvergadering. Ze hadden grote macht omdat ze voorzitters waren van de raad van edelen en de volksvergadering en bepaalden de buitenlandse politiek. Het leger werd aangevoerd door 2 (erfelijke) koningen. Zij stonden onder toezicht van de ephoren. De Spartanen stammen af van de Dorirs.

Polis: Aparte staatjes in Griekenland werden een polis genoemd. Het middelpunt van bijna elke polis was een versterkte heuvel (acropolis). Als de polis werd aangevallen vluchtten alle burgers hier naar toe om bescherming te zoeken. Op de acropolis was ook vaak een tempel te vinden. Daarin werd de belangrijkste god van die polis vereerd.

Agora: In een polis was ook een agora (een plein waar de burgers elkaar ontmoeten, handel dreven en het bestuur van de polis bespraken).

Rondom de agora/acropolis ontstonden steeds grotere nederzettingen, waar de meeste mensen niet meer van de landbouw leefden (stad). Mensen waren hier dan:
· Kunstenaar;
· Ambachtslieden;
· Kooplieden;
· Soldaat etc.

In de verschillende stadstaten ontstonden allerlei bestuursvormen:
· Autocratie (alleenheersers);
· Oligarchie (alleen aanzienlijke burgers nemen deel aan bestuur);
· Democratie (alle burgers kunnen deelnemen aan bestuur).

In het begin had de adel vooral de macht (vooral geselecteerd op grondbezit). Een raad van edelen nam alle beslissingen. Er was dan wel een volksvergadering, maar die stond sterk onder invloed van de adel. Dit veranderde toen er een nieuwe bevolkingsgroep ontstond: De handelaren.

Kolonie: Omdat de bevolking alsmaar groeide en er te weinig vruchtbare grond was, besloot men in het Middellandse Zeegebied nieuwe nederzettingen te stichtten (750-550 voor Chr.) De handelaren werden zo belangrijk omdat zij ervoor zorgden dat er voedsel uitgewisseld werd tussen de koloniën en hun moederstad. Echte democratie kwam er niet omdat alleen mannen kiesrecht kregen.

Directe democratie: Alle belangrijke beslissingen worden genomen door de volksvergadering (burgers). Alle mannen vanaf 18 hadden kiesrecht. De vergaderingen werden voorbereid door de Raad van 500. Deze werden door een loting voor 1 jaar aangewezen. Het dagelijks bestuur was in handen van een telkens wisselende groep van 50 leden van de Raad van 500. De volksvergadering koos tien leiders van leger en vloot.