Waarom gebruiken we alleen geluk als criterium en niet welvaart of gezondheid?
Mill heeft geprobeerd dit probleem op te lossen door te komen met zijn “preferences-utilitarianism”. Hierbij wordt in plaats van het harde criterium geluk een aantal voorkeuren gebruikt om te bepalen of iets een juiste hndeling is. Bij deze voorkeuren kan je denken aan culturele, intellectuele en geestelijke geneugten.
Probleem hierbij is echter dat het criterium erg vaag wordt en het moeilijk is om handelingen met elkaar te vergelijken omdat ze genomen zijn op basis van verschillende onderbouwingen. Daarnaast kan het ook voorkomen dat er bepaalde onacceptabel voorkeuren gebruikt gaan worden
Act utilitarianism
Bentham is de grondlegger van het Act-utilitarisme. In deze versie neemt men alleen de consequenties als criteria voor moreel juist handelen.
Deze visie kreeg veel kritiek omdat dit onacceptabele implicaties met zich meebracht. Bij deze “het doel heiligt de middelen” visie is er absolute macht bij de meerderheid en mag de minderheid opgeofferd worden.
Is 49% van de bevolking nog steeds een minderheid? Is een vraag die je kan stellen. Verder is het zo dat minderheden vogelvrij kunnen worden verklaard.
Rule utilitarianism
Mill zag deze problemen ook en evolueerde het act utilitarisme naar het rule utilitarisme. Kernpunt blijft nog steeds het principe van het grootste geluk maar beperkt het consequentiecriterium. Hij stelt namelijk voor om het grootste geluk voor de grootste groep te bereiken via vooraf geformuleerde regels waaraan handelingen moeten voldoen.
Het belangrijkste is het zogenaamde “principle of harm”. Dit principe stelt dat een handeling alleen juist kan zijn asl andere mensen geen leed wordt aangedaan, zelfs niet als het het geluk voor de grootst mogelijke groep maximaliseert.
Grote probleem in deze is dat uitzonderingen altijd mogelijk zijn.
Het uitgangspunt van het utilitarisme is het bepalen van moreel juiste handelingen.
Een handeling is moreel juist als het voldoet aan het principe van het grootste geluk.
Dit principe houdt in dat de mens altijd moet streven om het grootste geluk voor de grootste groep te bewerkstelligen.
Het principe is tweevoudig; het gaat uit van “geluk” en van consequenties.
Morele juistheid wordt bij het utilitarisme dus bepaald op basis van de consequenties van de handeling (het doel heiligt de middelen).
Het utilitarisme is niet egoïstisch danwel altruïstisch, het gaat namelijk over het algemeen genot.
Binnen de ethiek is een aantal stromingen ontstaan die allen zoeken naar bepaalde criteria om te bepalen of een handeling moreel juist is of om een goed leven na te streven.
Wij bespreken de volgende drie stromingen:
Utilitarisme (Bentham & Mill)
Deontologie (Kant)
Deugdethiek (Aristotles)
Good – Good vrijheid van meningsuiting of bescherming voor racisme
Good – Bad slachtoffer helpen of slachtoffer beroven
Bad – Bad bank beroven of een omaatje beroven
Descriptive ethics vs. Nomative ethics
Wat is de betekenis van goed of slecht vs. Dit is goed omdat X
Factual judgement vs. Normative judgement
Wat was, wat is, wat zal zijn vs. Wat zou het moeten zijn
NB. Factual judgements zijn niet meer objectief dan normatieve judgements.
Naturalistic fallacy; deducing norms from facts
Waarden en Normen
Waarden: ideeen of opvattingen die een groep of samenleving belangrijk vinden
Normen: concrete richtlijnen voor acties
Waarden zijn de basis voor normen
vb. waarde: alle leven is heilig à norm: gij zult niet doden
Let op! Ethiek geeft dus geen oordeel of iets moreel juist is.
Ethiek gaat uit van moreel goede acties; dit is niet te vergelijken met bijvoorbeeld legitieme acties, medisch juiste acties of praktisch juiste acties.
Anders gezegd kunnen we ethiek kenschetsen als:
Dit onderdeel gaat over morele condities van communicatie. De hoofdvraag in deze is welke rol morele waarden, normen, opvattingen en idealen spelen bij het uitoefenen van communicatie.
De critici van Dreyfuss beroepen zich op de theorie van het horseless carriage syndrome. Kernpunt van deze theorie is dat het incorrect is om nieuwe media in termen van oude media te kenschetsen. Het is als het vergelijken van appels met peren.
McLuhan’s kritiek op Dreyfuss is dat het medium de boodschap is. Hij stelt dat een medium niet neutraal is maar dat het medium waarmee we onze ervaringen delen essentieel is voor hoe we ervaren.
Dit idee heeft veel overeenkomsten met het categorisch imperatief van Kant (CI = Doe X à actie geeft ervaring weer, actie bepaalt de ervaring van de actie)
Kritiek op Dreyfuss kan ook vanuit de Wittgensteinische hoek komen:
Het hebben van kritiek is het resultaat van verschillende taalspelen.
Dreyfuss is van mening dat digitale communicatie nooit v olwaardige communicatie kan zijn. Hij noemt hiervoor een aantal redenen:
Tijdens digitale communicatie is er geen sprake van directe “awareness” van het menselijke lichaam; is dit een voor of nadeel?
Er bestaan binnen de filosofie verschillende opvattingen over het lichaam.
Deze zullen we hieronder op een rijtje zetten:
Plato: “het lichaam is het graf van de ziel”
Deze opvatting komt voort uit de allegorie van de grot; zintuiglijke waarneming verblind ons voor de werkelijkheid (kennis)
Descartes: “wij zijn niet ons lichaam”
Het lichaam is een complexe machine die bestuurd wordt door onze geest. Er is dus een onderscheid tussen lichaam en geest waarbij het ik in de geest resideert.
Nietzsche: “Het lichaam is intelligenter dan de geest”
De geest is een slaaf van het lichaam; alle essentiële processen vinden plaats in het lichaam, het enige dat de geest tracht te doen is het rationaliseren van deze processen.
Merleau–Ponty: “wij denken voornamelijk met ons lichaam”
Het lichaam heeft de primaire functie voor het ondernemen van actie.
Dreyfuss: “zonder een lichaam is echt leren onmogelijk zowel het herkennen van wat is relevant en betekenisvol.”
