A. Cultuurhistorische context

Algemene schets

• economische heropleving
• feodale sociale structuur: nieuwe sociale groep: burgerij (marginale cultuur naast eenheidscultuur)
• bloei middeleeuwse eenheidscultuur
• literatuur vooral in teken van gedragscode van clerus en vooral aristocratie

Bloei aristocratische cultuur (!)

Verfijning door: - politieke gebeurtenissen

- economische heropbloei

- kruistochten (verfijnde Ottomaanse cultuur: vb. vork)

Afwijkende cultuur: hoofsheid: om aan te tonen dat ze anders zijn

Þ men is of hoofs, of boers

B. Aristocratische literatuur

Grote invloed

Kenmerken

• betekenis: vorstelijk hof centraal; voor, over en meestal door aristocratie geschreven; hoofse liefdesideaal (Arabieren, Antieke Cultuur, spel van jongere zonen) Þ onderscheidt onze cultuur van alle andere ter wereld.
• overdrachtsvorm: troubadours (onderdanigheid voor de liefde): reizen van hof naar hof, maar meestal vaste beschermheer; betaalde uitvoerder is jongleur (zwervend bestaan); uit alle sociale klassen, ook vrouwen; vb Bernard de Ventadour
• thematisch: trouw, bescherming van de zwakkere, hoofse liefdesideaal

→ 3 componenten:

* religieus: vrouw=heilige, liefde voor vrouw=liefde voor God

* politiek: eerbetoon aan vrouw=symbool voor trouw aan heer (steekspel)

* affectief: emoties die geen kans krijgen, beleefd in culturele sfeer

Alledaagse praktijk: vrouw heeft nog steeds ondergeschikte positie

Hoofse ridderroman

• thematiek: avontuurlijke heldendaden (dolende ridder), beproevingen die held moet doorstaan, aristocratische identiteit bevestigen, 3 vormen: klassieke, Britse en Oosterse ridderroman
• Klassieke ridderroman: helden uit Klassieke Oudheid; vb "Roman d'Aeneas", Hendrik van Veldeke
• Britse ridderroman: helden uit Britse cultuur (Arthurromans); vb: Chrétien de Troyes ('uitvinder' dolende ridder)
• Oosterse ridderroman: culturele invloed uit Midden-Oosten (kruistochten); vb: Floire et Blancheflor

Dierenverhalen

Inspiratie uit fabels; ironische kijk op hof; ondersteunt feodaliteit; vb: Roman de Renart.

C. Burgerlijke literatuur

Vagantenlyriek

• enkel Carmina Burana
• marginale kunstenaars, aan lager wal geraakte intellectuelen, grote culturele bagage (Latijn)
• drink- en dansliederen, hekeldichten, klaagliederen,…

Burgerlijk kortproza

Satire op clerus en burgerij (grof en boertig)

A. Cultuurhistorische context

Periode van verval

5^e eeuw: culturele en literaire leven: diepe inzinking

Karolingische Renaissance (9^e eeuw): heropbloei

B. Oudgermaanse literatuur (700 - 1250)

Kenmerken v.d. oudgermaanse verhaalcultuur

- weinig en onbetrouwbare werken

- overdrachtsvorm: militaire dichters (skopen, skalden)

- stilistische: eenvoudig, functioneel rijm (militairen), later verfijnder; grote lijnen zijn zelfde

- thematisch: heldenverhalen met vast narratief schema (orde→breuk→gevecht→orde); nadruk op kwaliteiten held; legitimatie gezag vorst; christelijke elementen (soms held=messias); vele verhaallijnen (subplots)

Schriftelijke documenten

Vb. Beowulf-epos

C. Karolingische Renaissance

Religieus aangepast (eenheidscultuur)

Cultuurpolitiek ten tijde van Karel de Grote

- antieke cultuurideaal (Latijn)

- christelijke levensbeschouwing

- driedeling: clerus, aristocratie, boeren (+kinderen en vrouwen)

Literatuur v.d. Karolingische Renaissance

'Chansons de geste': - centrale figuren: Karel de Grote en omgeving

- ruwe, moorddadige ridders

- vb. Chanson de Roland

Kenmerken chansons de geste

- overdrachtsvorm: gezongen door jongleurs (beroepsdichters)

- thematisch: lofliederen; christelijke inslag; ideologische functie (benadrukken hiërarchie)