De mens is een mobiel wezen. Rond 10.000 gaat het zich settelen en ontstaan er nieuwe samenlevingsvormen, met nieuwe steden en elites. De oudste bevinden zich in de vlakten van zuidelijk Irak, het land van Sumer. Hiervan hebben we de Gilgamesh Epos.

Verhaalt de strijd tussen de oude en nieuwe levenswijze, de strijd tussen natuur en cultuur

De mondiale migratiegeschiedenis is een verhaal van divergentie en convergentie.

Divergentie

Migratie van de homo sapiens vanaf 100.000/80.000 v.g.t. zorgt voor verspreiding van genen, talen en culturen.

Convergentie vanaf 1000 v.g.t.

Als gevolg van het ontstaan van systematische handelsnetwerken over lange afstanden.

Zijderoute over het land verbindt geheel Eurazië

Handelscontacten tussen de MZ en de Indische Oceaan

Vikingen en hun aandeel in de handel tussen Noord-, Oost- en Zuid-Europa

Als gevolg van de grote expansie van rijken en volkeren

Mongolen en het Oosten

Arabieren en Noord-Afrika

Vikingen en West- Oost-Europa

Wel enkele barrières

Stille Zuidzee

Atlantische Oceaan

Een intensivering in 1400-1700 vergroot de schaal van globale migratie

1) Verbetering maritieme technologie zorgt voor intercontinentale reizen en handel met economische, culturele en sociale gevolgen.

2) Gedwongen migratie

Afrikaanse slavenhandel

3) Vrije migratie:

Europeanen naar Amerika en Azië

Aziaten naar Amerika, Europeanen en Russen naar Siberië en Noord-Amerika

Globale migratie (1850-1930)

150 miljoen lange-afstandsmigranten

Oorzaken groei

Wereldwijde langeafstandsmobiliteit

Trein, boot

Wereldwijde communicatie

Telegraaf, telefoon, post

Expansie van de koloniale rijken

De totstandkoming van een geïntegreerde wereldmarkt

Kapitaal en arbeid kunnen gemakkelijk worden gemobiliseerd. Dit zorgt voor globale migratiegolven die we in 3 regionale systemen kunnen opdelen

1) De trans-Atlantische migraties vanuit Europa naar het westen

2) Migraties van Noordoost-Azië naar Oost-Siberië, Mantsjoerije en Japan

3) Migraties vanuit India en Zuid-China naar Indonesië, Maleisië en Birma

Vanaf de late 20^ste eeuw: een nieuwe globale migratie

Controle op migratie door natie-staten

Meer ‘illegale’ migratie

De migratie is geen motor voor meer convergentie

Stijging levensverwachting

20 jaar Neolithicum

30/35 jaar landbouwsamenlevingen

50 jaar Westen in 1900

50 jaar wereld in 1950

75/85 jaar Westen nu

75 jaar wereld in 2050

De mens

20 miljoen doden na kolonisatie van Midden- en Zuid-Amerika (90% van de bevolking)

1 miljoen doden na de Gallische Oorlog van Caesar (40% van de bevolking)

20 miljoen doden na de Grote Sprong Voorwaarts (4% van de bevolking)

De 20^ste eeuw is de moorddadigste eeuw uit de geschiedenis, ook op vlak van oorlogsslachtoffers.

Hongersnoden

Geen negatieve impact op de bevolking

Er is altijd een hernieuwde groei

Verlies ‘beperkt’ geeft nooit de aanleiding tot massale sterfte

19^de en 20^ste eeuw: Indië, China, Rusland

Vandaag: 25.000 per dag, 9 miljoen per jaar

Ziektes

De grootste doder in de landbouwsamenleving zijn de infectieziektes

Infectieziektes/beschevingsziektes zoals Malaria, pokken, mazelen, cholera, pest heeft de mens overgekregen van kuddedieren.

Er is wel een groeiende immuniteit tegen deze ziektes. Ook al deed de mens hier 5 à 6 generaties over.

Massale sterfte treed vaak op bij meer menselijke interactie  men is nog niet resistent tegen ongekende ziektes

Val Romeinse Rijk

Verspreiding van pokken en mazelen uit het Midden- en Verre Oosten

De pest (14^de eeuw)

Via China zo helemaal naar Europa

‘Ontdekking’ Amerika

Pokken, mazelen, tyfus

Cholera

Oorspronkelijk in Bengalië, maar door Britse soldaten verspreid over de gehele wereld

Spaanse griep

Wereldwijde pandemie, eist 20 tot 40 miljoen levens

AIDS

Families en huishoudens:

Universeel: centrale organisatievorm in de menselijke samenlevingen

Zeer divers in vorm en inhoud

Verhouding man – vrouw

Verhouding gezin – familie

Verhouding familie – omgeving

Jager-verzamelaars.

Uitgebreide familieverwantschappen

Leven in kleine groepen

Lage vrouwelijke vruchtbaarheid

Door het lange zogen van de kinderen in de vrouw lange tijd onvruchtbaar

Flexibele arbeidsverdeling met grote gelijkheid tussen man en vrouw

Een ‘affluent society’ ? (welvaartssamenleving)

Landbouwsamenlevingen.

Nieuwe vormen van onzekerheid

Mensen wonen in grote groepen samen, eenzijdige voeding, grote vatbaarheid voor ziektes

Een hogere vrouwelijke vruchtbaarheid

Door inperken borstvoeding en gebruik van vervangingsmelk

Veranderende gender-verhoudingen met komst van veeteelt en ploeglandbouw

Vrouw minder belangrijk als een man

Man beheerst publieke sfeer, vrouw teruggedrongen tot huishoudelijke sfeer

Echter in Europa is de huwelijksleeftijd heel hoog. Dit komt doordat men pas ging trouwen wanneer men zeker wist dat men een gezin kon onderhouden.

Neolokaliteit kwam vaak voor

1/5 van de mannen bleef zelfs ongehuwd

West-Europa na 1500

Kerngezin wordt de norm

Seksualiteit buiten het huwelijk wordt meer veroordeeld

Vruchtbaarheid wordt aan banden gelegd

Komt ook ten gevolge van de landschaarste

Vrouw wordt ondergeschikt

Verliest haar persoonlijke eigendomsrechten

Wordt handelsonbekwaam verklaard

Worden buiten de officiële arbeidscircuits gehouden

China: uitgebreide familie, belang van collectiviteit

Afrika en Amerika: arbeid (en niet land) is schaars: andere strategieën

Afrika

19^de eeuw: Leverancier van (onvrije) arbeid

Veelwijverij door onevenwicht tussen man en vrouw

Veel van de weggevoerde slaven zijn mannen

Amerika

Groot verschil tussen rijk en arm

Europees gezinsideaal wordt overgenomen, maar in een soepelere vorm

Arbeid is schaars  er wordt jonger en meer getrouwd

De industriële wereld (voornamelijk Europa en Noord-Amerika).

Begin 20^ste eeuw

Retoriek en ideaal van kostwinners/huisvrouw-model

Kinderen worden minder een inkomstenbron (werkkracht) maar eerder een investering (scholing)

Daling kindersterfte en huwelijksleeftijd en stijging levensverwachting

Overheid zorgt voor sociale bescherming

Tweede helft 20^ste eeuw

Tweeverdienergezinnen dominant

Afbouwen ongelijkheid man/vrouw

Er blijft een ongelijkheid met betrekking op loopbaanopbouw, verloning en inzet in de huishoudelijke arbeid

Gezinnen worden kleiner

De niet-westerse wereld.

Impact koloniale regimes en economische afhankelijkheid zeer ingrijpend

Verdwijnen kleine boerenlandbouw, opkomst van industriële arbeid

De vrouw: centrale economische rol, formele ongelijkheid