Er zijn uitzonderingen. Algemene regel: procompetitie. Monopolies proberen op te breken in meerdere bedrijven. Monopolies niet altijd slecht. Als je geen bescherming zou hebben voor kennis, is dat publiek goed, iedereen profiteert ervan. Je zal de inspanning niet leveren. Dus indien er baten zijn voor anderen voor uw activiteit, ga je je activiteit niet ontwikkelen tot op hoog niveau. Dus dat is het geval bij onderzoek, ontwikkeling en innovatie. Overheid zorgt voor patentwetgeving, niet oneindig, maar gedurende een bepaalde periode. Dat is iemand een monopolie geven gedurende een bepaalde periode. Bv ontwikkelen ve chemische identiteit kost enkele miljarden euro. Bedrijven doen dat niet als ze niet beschermd worden.

Het zou kunnen zijn dat een heel zware ziekte, dat bedrijven niet bereid zijn erin te investeren als ze niet beschermd zijn. 2e geval: wanneer je een common property hebt: goed dat van iedereen en van niemand is. Vissen in de zee: geen eigendomsrecht. Wel terr wateren: eigendomsrecht van staten.

Maar eigenlijk geen eigendomsrecht. Als je competitieve visserij toelaat, dan krijg je overbevissing, binnen kortste keren krijg je een visstock die zichzelf niet meer kan aanvullenuitputting van die goederen onder gemeen eigendomsrecht. In dat geval soms beter van 1 onderneming eigendomsrecht toe te staan. Meer beredeneerde exploitatie van die resource onder gemeen eigendomsrecht dan.

Andere uitzondering die veel voorkomt: natuurlijke monopolies Wat? Sector waar minimum-efficiënte schaal in vgl grootte vd markt zo groot is dat gemiddelde kosten dalen naarmate je meer

produceert. Dat zijn natuurlijke monopolies, alle netwerkbedrijven hebben zo‟n karakteristiek. Probleem daar: competitie gaat daar niet ontstaan, omdat de first mover (degene die eerst is in de sector) heeft altijd voordeel, die kan nieuwkomers wegconcurreren. Je gaat spontaan geen concurrentie hebben. Dan als je zelf zou zeggen: we breken natuurlijk monopolie op in meerdere bedrijven, dan daardoor gemiddelde kost van meerdere bedrijven veel hoger dan 1 bedrijf. Niet verstandig van 1 bedrijf met monopolie op te splitsen in meerdere, want kosten zijn groter.

Probleem als overheid als je een natuurlijk monopolie hebt en je doet niks, dan gaat zo‟n monopolie macht gebruiken, tarieven zetten die zeer hoog zijn en je krijgt klassieke nadelen van monopolie. Dus de vraag is: wat eraan doen als overheid? Vb: heel lage marginale kosten en dalende gemiddelde kosten.

Typische karakteristiek. Naarmate je meer produceert, minder kosten. Doe je niks, dan 2mil produceren en prijs afleiden uit vraagfunctie, dus verkopen tegen prijs van 20. Alle nadelen van monopolie als je er niks aan doet. Je kan denken: we gaan proberen competitie te stimuleren in die sector. Bij competitie is betalingsbereidheid = marginale kosten. Overheid zou kunnen zeggen: je verkoopt je output tegen marginale kosten.

Als je bedrijf dwingt te produceren tegen marginale kosten->vaste kosten zijn niet gedekt. Je kan subsidiëren voor vaste kosten, gebeurt bv bij openbaar vervoer-maatschappijen. Heel veel vd vaste kosten w gesubsidieerd door de overheid, typisch natuurlijk monopolie. Dat is 1 oplossing. 2e oplossing als overheid vaste kosten niet gaat subsidiëren (dan heb je neiging dat hetgeen gesubsidieerd wordt, er meer daarvan wordt gedaan)->prijzen tegen gemiddelde kosten is de oplossing. Tarieven komen dan overeen met de gemiddelde kosten. Je bent zeker dat men niet in winstmaximerende oplossing komt, maar een oplossing die meer aanvaardbaar is vanuit maatschappelijk oogpunt.

Onder competitie: output groter dan bij monopolie. Vanuit standpunt van C interessanter dan een monopolist, waar output doelbewust wordt beperkt. Onder monopolie minder geproduceerd.

Onder competitie: prijs of marginale betalingsbereidheid van C, komt overeen met de marginale kosten. Vanuit maatschappelijk oogpunt interessant, want de waarde die C hecht aan de laatste eenheid komt overeen met de kosten om die laatste eenheid te produceren.

Bij monopolist: zet de prijs boven de marginale kosten. De prijs is een uitdrukking die C hechten aan de laatste eenheid. De baat die consumenten hechten is groter dan de marginale kosten. Monopolist gaat zorgen dat prijs groter is dan marginale kosten. Ander resultaat: bij competitie moet de prijs gelijk zijn aan de minimale gemiddelde totale kosten. Bij de monopolist is die prijs groter.

Bij competitie: geen supranormale winsten. Minst efficiënte bedrijf betaalt alle productiefactoren, er schiet niks over. Monopolie: heeft substantiële supranormale winsten.

Deadweight loss: komt omdat de marginale betalingsbereidheid groter is dan de marginale kosten. Dat heb je niet als die 2 aan elkaar gelijk zijn en dan heb je maximum sociaal surplus.

Bij competitie: geen herverdeling van consumenten naar producenten, bij monopolie is dat wel het geval. Daar is een herverdeling van welvaart tss C‟s en P‟s.

Laatste punt: meer politiek punt. Ie markt onpersoonlijk mechanisme speelt. Monopolie: duidelijk wie marktmacht uitoefent: door eigenaars van monopolie. Mensen accepteren vaak dit soort van arbitraire mechanisme, uitgeoefend door heel specifiek aantal mensen.

Resultaat vgl: onder normale omstandigheden competitieve markten interessanter voor de welvaart dan monopolie. Er moet een sterke overheid zijn daarvoor. Verantwoordelijkheden moeten heel specifiek zijn, verbintenissen moeten afdwingbaar zijn, belangrijk is ook dat je een pro-competitiebeleid hebt.

die gaat proberen van elke C uit te vissen wat betalingsbereidheid ervan is en een prijs aan te rekenen overeenkomstig betalingsbereidheid van elke C->extreme vorm van monopolie, er is maar 1 Producent, alle C‟s moeten daar naartoe. Ik reken hem de prijs aan die hij bereid is te betalen. 1,8 voor de eerste C. 2e is iets minder bereid te betalen, dus prijs iets lager. Prijs afhankelijk van zijn inschatting van betalingsbereidheid van elke C. Hij kan het alleen maar doen op voorwaarde dat C‟s niet in staat zijn onderling business te doen. Als het gaat om een goed, de C die bereid is weinig te betalen en dan doorverkopen -> Dat gaat niet, vaak zo bij diensten, bv kappersbeurt, dat kan je niet verkopen aan iemand anders. Bij perfecte prijsdiscriminatie lukt de monopolist erin om de totale betalingsbereidheid naar zich toe te trekken, het volledige consumentensurplus dus. Cliënt per cliënt is nogal extreem, maar wat vaak wel gebeurt is de markt in segmenten opdelen, zie bv vliegtuigen: businessclass en economy class. De meeste mensen die vliegen in BC betalen dat niet zelf, dus prijs ervan ligt hoger. Men segmenteert de markt omdat men weet dat de betalingsbereidheid ve groep cliënten anders zal zijn dan van een andere groep.

Ander vb: dag-en nachttarief. Meestal deelt men markt op in segmenten en rekent men de prijs aan per segment. Ander vb: mobiele telefonie. Heel veel tarieven op maat van de cliënt. Tarieven hebben bedoeling van de markt te segmenteren en te zorgen dat inkomsten van provider zo groot mogelijk zijn.

Merkwaardig resultaat als je een perfect prijsdiscriminerende monopolist hebt: productie gaat overeenkomen met de productie die ook in de competitieve markt wordt geproduceerd.

Prijsdiscriminerende monopolist gaat kijken naar marginale betalingsbereidheid, zolang dat die groter is dan marginale kosten, blijft die produceren. Merkwaardig resultaat is dat een perfect Prijsdiscriminerende monopolist evenveel gaat produceren als een competitieve markt zou produceren, maar de betalingsbereidheid van de C wordt vertaald in winst bij de monopolist.

Als je markt hebt met V en A en je laat markt haar weg doen, heb je evenwichtspunt. Je hebt een consumentensurplus (linkse driehoek lichtblauw). Producentensurplus (driehoek eronder). De som van die 2 surplus wordt ook het sociaal surplus genoemd, totale surplus dat de 2 partijen weten te verwerven id markt. Het grootste sociale surplus bereik je wanneer markt in evenwicht is. Stel minder geproduceerd dan het marktevenwicht (dichter bij monopolie)->dan zie je dat C-surplus vermindert, dus bovenste driehoekje. Ook verlies aan P-surplus. Deadweight loss = dood verlies.

Laatste tekening: je zit met competitie en monopolie. Bij monopolie onderproductie, deadweight loss.