Ook wetten moeten grondwetten respecteren. Controle gebeurd door het Grondwettelijk Hof , opgericht 1985. Vroeger gebeurde dit onderzoek door de rechters, zij onderzochten of een wet overeenstemt met de grondwet.  Ongrondwettelijke wetten werden gesanctioneerd.

Waarom zou een rechter er van afblijven?

Scheiding der machten, de rechter is niet democratisch verkozen. Het parlement maakt wetten, vertegenwoordigd het volk. Dus rechters mengen zich niet in de wetgeving, wetten zijn de stem van het volk. Een rechter is enkel rechterlijke macht

• Bv Obamacare in strijd met grondwet?  Supreme court oordeelde niet in strijd met GW
• Bv Verbod van bedrijven om presidentscampagnes te financieren.  niet in strijd met GW

Supreme Court in VS beslist, rechters hebben dus veel macht.

In België  Geen “governement of judges” rechters zijn geen wetgevers!

Lagere besluiten moeten hogere besluiten respecteren

Bv Examen voor functie ambtenaar op federaal niveau. Een blinde kandidaat eist voor dit examen af te leggen een pc en wetboek. Hij krijgt dit niet en slaagt niet voor het examen. Hij stapt naar de Raad Van State afdeling bestuursrechtspraak. Het gaat om beroep van nietig verklaring. Het juridisch argument om dat koninklijk besluit nietig te verklaren is dat de blinde ‘achter staat’ en dus niet op gelijke positie start.  het gelijkheidsbeginsel wordt dus geschonden  dus mensenrechten zijn geschonden.

In België zijn er 2 beschermingsmiddelen tegen de administratieve overheid:

1. Nietigverklaring door Raad Van State (binnen de 2 maanden)! RVST is pas in 1946 opgericht
2. Voor de rechtbank, de rechter oordeelt of het moet worden toegepast. Het verdwijnt dan niet, maar wordt gewoon niet toegepast.

ART 159 GW

Legaliteitsbeginsel = Een juridisch/rechterlijk beschermingsmiddel

In ons systeem: verschillende normen: complex
verschillende normen: wetten, decreten, ordonnanties, Koninklijke besluiten, Ministeriële besluiten, provinciale besluiten, de grondwet, de gemeentelijke besluiten, het secundaire Europees recht, verdragen…
het secundaire Europees recht = richtlijnen en verordeningen + maakt deel uit van het Belgisch recht

Risico van veel normen: dat ze elkaar tegenspreken  strijdigheid van normen (contradicties, tegenstellingen)
 dan is het aan de rechter om dit op te lossen

Rechter kan het principe van de normenhiërarchie toepassen = hiërarchische volgorde van normen
Dit principe is een jurisprudidentieel beginsel (rechtspraak heeft deze zelf ‘gemaakt’) omdat men geen oplossing vind in de Belgische grondwet (daarom dus een hiërarchische volgorde)

Volgorde: opdeling in 2 periodes: voor en na 1970
voor 1970:
- grondwet
- wetten (verdragen onder de vorm van wetten (eigenlijk niet juist))
- KB
- MB
- gemeentelijke en provinciale besluiten

Geen bijzondere wetten: er waren er nog niet veel + geen decreten (bestond nog niet (?))

Verdragen staan hier niet bij omdat België het dualisme aanging  toen was er een opvatting dat nationaal en internationaal recht 2 gescheiden rechtstakken zijn, heeft niets met elkaar te maken

Nationaal : relatie Belgen-overheid internationaal: rechten tussen de verschillende staten

Nationaal recht: internationaal recht:

MAAR steeds meer worden er verdragen afgesloten met betrekking tot hun onderdanen.
 zich aan elkaar verbinden om de rechten van de onderdanen te beschermen…
vb België bindt zich er toe aan andere staten zijn onderdanen niet te folteren

België: “neen, maakt geen deel uit van nationaal recht”
 dus wij kunnen dit (bvb niet folteren) nergens afdwingen, tenzij als België een verdrag bijvoorbeeld omzet in een wet

Er kan ook een conflict zijn tussen een echte wet en een verdrag omgezet tot een wet.

DE MEEST RECENTE WET GELDT!

Scheiding der machten omdat anders 1 groep/persoon te veel macht heeft, dus om misbruik te voorkomen
(want hoe groter de macht, hoe groter de kans/mogelijkheid op misbruik)

Montequieu  constitutionalisme gaat hij in theoretisch traktaat neerschrijven: hoe ervoor zorgen dat koning macht niet kan misbruiken  door machtsconcentratie tegen te gaan (en dat doe je door trias politica en scheiding der machten)

Rousseau: pleidooi voor een parlement, voor macht te geven aan het volk

Staat = volk, dus volk moet macht uitoefenen
NIET door vertegenwoordiging, maar directe democratie
= onduidelijk traktaat
MAAR idee van de soevereiniteit rust bij het volk en niet bij 1 persoon = wel duidelijk
 PARLEMENTARISME

In alle staten is scheiding der machten en volkssoevereiniteit aanwezig, maar je kan het op verschillende manieren vorm geven.

Bvb Amerika:
2 peilers
1. De president: uitvoeren van het beleid
2. Het congres: wetten
beiden worden rechtstreeks verkozen en zijn niet van elkaar afhankelijk (geen directe relatie)
 presidentieel systeem in Amerika = transpositie (overname) ven het systeem van de beperkte monarchie, maar ze elimineren de ondemocratische elementen

Scheiding der machten = vrij ver doorgevoerd in Amerika (theoretisch, in praktijk is de president gebonden aan congres)

België:
Parlementair systeem
1 peiler: het parlement
Het parlement stelt de regering aan (meerderheid parlement)
De regering en het parlement zijn zeer sterk verweven!  andere vorm van scheiding der machten dan in Amerika. (In België vooral nadruk op scheiding rechterlijke macht en andere machten)

België: nationale soevereiniteit: soevereiniteit gaat terug op de natie
Frankrijk: men huldigt de volkssoevereiniteit - gaat terug op de natie
 verschillende varianten

Natie verwijst niet enkel aar volk, maar naar het volk met zijn geschiedenis, verleden en toekomst.
Hieruit heeft men in België conclusies getrokken.
Bijvoorbeeld stemplicht verantwoorden door middel van begrip ‘natiesoevereiniteit’: stemmen in functie van de natie – stem minder persoonlijk, je moet gaan stemmen

Bijvoorbeeld: geen referendum: macht bij de natie en niet bij volk, dus ook niet aan volk vragen. (ondertussen wel al op gemeentelijk niveau + zou doorgevoerd worden voor de regio’s (staatshervorming))