Oswald Külpe (1862-1915) (p 199)

Oswald Külpe ging aan de slag met Ebbinghaus’s nonsense syllables en had als kritiek dat Ebbinghaus vooral zelf de proefpersoon was. Hij bracht “demand characteristics” onder de aandacht: de proefpersoon handelt naar de verwachte resultaten van de onderzoeker. Külpe was onderwezen door Wundt maar toen Wundt Külpe vroeg om een eenvoudigere versie van zijn Physiologische Psychologie te schrijven was Wündt niet tevreden: Külpe’s conceptie van de Psychologie begon af te wijken van die van Wundt. Külpe zag Psychologie die ook hogere mentale functies zou onderzoeken zoals denken, inschatten, onthouden en twijfelen.

Karl Marbe liet met een experiment de Würzburg aanpak van Külpe zien: hij liet mensen twee gewichten voelen en ze moesten raden welke het zwaarst was. Hierbij kwamen inderdaad veel beelden en waarnemingen voor zoals Wundt voorspelt had. Echter ook twijfelen en zoeken, iets wat Marbe conscious attitudes noemt. Deze vormen de achtergrond waarop oordelen worden gebaseerd. De beschrijving van Wundt’s sensaties, beelden en emoties als bouwstenen van bewustzijn kloppen niet met dit experiment.

Külpe en Bryan beschreven apprehension wat een actief mentaal proces is dat een abstractie maakt van een element. Bijv: vertel iemand dat deze de letters van een willekeurige reeks van 6 letters en 6 cijfers moet onthouden. Hierna kan de persoon eenvoudig de letters benoemen. Wanneer gevraagd wordt de cijfers op te noemen dan zullen dit er maar 1 of 2 zijn.

H.J. Watts beargumenteerde dat reactietijd opgedeeld moet zijn in 4 fasen: 1) instellingstijd, 2) stimulus, 3) streven naar een reactie en 4) de daadwerkelijke reactie. De instellingstijd is gedaan wanneer de instructies voor de opdracht gegeven worden, wat er moet gebeuren wordt ‘ingesteld’ waardoor een snelle reactie kan volgen. Bijv: geef een subordinate en superordinate van een woord. Vraag: vogel, subordinate: mus, superordinate: animal. Deze reacties verlopen snel en (1) is bij de instructie al voltooid.

Karl Bühler deed zeer interessante onderzoeken bij de Würzburger school en onderzocht gedachteprocessen in complexe situaties d.m.v. ingewikkelde vragen of gedachtepuzzels. Hij achterhaalde hoe de proefpersonen tot hun antwoorden komen en dit ging meestal niet gepaard met beelden of sensaties, ze waren ‘imageless’.

Thomas Verner Moore concludeerde uit zijn experimenten bij Würzburg dat er minstens 4 elementen zijn in het bewustzijn: sensaties, beelden, gevoel en betekenis.

Er was veel kritiek op de Würzburger school, vooral van Wundt en Titchener. Met de dood van Külpe in 1915 kwam een einde aan de Würzburger school.