John Dewey (1859-1952)

Dewey was filosoof, een invloedrijke onderwijsvernieuwer en –hervormer, een sociaal

criticus en commentator en een psycholoog wiens publicaties hebben geleid tot de basis

van het functionalisme. Na een universitaire studie werkte hij drie jaar als docent, hij

doceerde alle vakken. Deze ervaring overtuigde hem van het nut van

onderwijshervorming. Dewey vervolgde zijn studie filosofie en psychologie aan John

Hopkins University, vervolgens wordt hem het voorzitterschap van de afdeling filosofie

van de Universiteit van Chicago aangeboden (psychologie en pedagogiek viel hier ook

onder). Hij publiceerde een artikel dat een klassieker werd in de psychologie en ten

grondslag ligt aan het functionalisme (“The Reflex Arc Concept of Psychology”, “de

reflexboog…”).

Dewey bekritiseerde de stimulus-respons theorie want: responses (gedragingen) en

ideeën moeten altijd in de functionele context bestudeerd worden. Vb van kind dat

brandende kaars aanraakt: kind ziet vlam (stimulus), raakt het aan (response), brandt

zich (stimulus), trekt hand terug (response). Dewey beschouwt deze opeenvolging van

responses op stimuli als kunstmatig (gedrag en bewustzijn kunnen niet worden verdeeld

in stukjes), bovendien laat het buiten beschouwing dat mensen hun gedrag aanpassen

aan de omgeving.

Dewey noemde zichzelf een democratisch evolutionist. Hij vond dat alle mensen op het

gebied van onderwijs en werk gelijke kansen moesten krijgen. Hij schreef een invloedrijk

boek “The School en Society” (1899). Ieder onderwijssysteem zou aan vier

psychologische behoeften van een kind moeten voldoen: conversatie, nieuwsgierigheid,

opbouw (“construction” genoemd) en artistieke expressie. In 1896 startte hij met de hulp

van een groepje ouders een “labatory school” voor kinderen in de basisschoolleeftijd.

Deze school was geen leraar-training school maar meer een “laboratorium” om te kijken

hoe kinderen denken en leren en hoe ze het best onderwezen konden worden. Zijn

aanpak was niet van drillen en uit het hoofd leren. De functie van de leerkracht was niet

het overbrengen van dogma’s, maar het stimuleren van divergent denken (=oplossingen

bedenken, wat kan ik ermee?). Toen de universiteit van Chicago besloot dat Dewey’s

school moest fuseren was hij zo verbolgen dat hij naar Columbia University vertrok.